Çukurova Üniversitesi'nde Halk Kültürü ile İlgili Yapılan Çalışmalar
Prof. Dr. Erman Artun
Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi.
Türkiye’de halk kültürü ürünlerinin derlenip bilimsel yöntemlere uygun bir biçimde değerlendirilmesi Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (HAGEM), bazı üniversiteler ve Türkiye’nin her tarafına dağılmış halk kültürüne gönül vermiş araştırmacılar tarafından yapılmaktadır. Yedi yıldan bu yana Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, diğer sahalarda yapılan tezlerin yanı sıra yaptırdığı halk kültürü tezleriyle halk kültürünü derleme ve araştırma kervanına katılmış bulunuyor.
Halk kültürü, çağlar boyu süren geleneğin günümüze gelen mirası, kalıntısı ve kültürümüzün temel taşlarındandır. Sözlü kültür varlığımızın her geçen gün unutulması nedeniyle bu ürünleri, millet belleğinden silinmeden, en çabuk yoldan derleyip toparlamayı yazılı kaynak haline getirerek gelecek kuşaklara aktarmayı görev bildik. Günümüzdeki teknolojik gelişmelerle birlikte en uzak köye kadar uzanan iletişim araçları ve ulaşımda sağlanan rahatlık, sözlü gelenekte yaşayan binlerce yıllık kültür mirasının unutulmasını hızlandırmaktadır. Bu kaygı çalışmalarımızın temel amacını oluşturdu. Bugün yıllardır çok değerli tezlerle Türk kültürüne büyük hizmetler veren köklü üniversitelerimizin tez yapmaktan vazgeçmesini üzüntüyle karşılıyoruz.
Kültür, bir toplumda geçerli olan ve gelenek halinde devam eden her türlü dil, duygu, düşünce, inanç, sanat ve yaşayış öğelerinin tümüdür. Kültür toplumsaldır, tarihseldir, öğrenilip aktarılan bir mirastır. Kültür dokusu yüzyıllardır sözlü ve yazılı geleneğe dayalı zengin bir kültür ve edebiyat dilinin oluşmasını sağlamıştır. Milletlerin kimliklerini, geçmişten aldıkları ve geleceğe aktardıkları değerler oluşturur.
Çukurova folklorunun, Türk folkloru içinde coğrafi konumu ve tarihsel bağlarıyla kendine özgü bir yeri vardır. Tarih boyunca yaşanan göçler, zengin ve köklü folklor birikimine sahip olan Çukurova folklorunun daha da zenginleşmesini sağlamıştır. Ancak bu ürünlerin sözlü gelenekte yaşıyor olmaları gelecekteki varlıklarını tehlikeye düşürmektedir. Yıllar boyu değerli araştırmacıların yaptığı çalışmalar ve çeşitli üniversitelerde bölgeyle ilgili yapılan çalışmalar ve tezler, bölge kültürünü aydınlatmak için yeterli değildir. Yapılacak yöreyle ilgili çalışmalar yörenin kültür yapısını, oluşumunu, değişimini ve gelişimini de ortaya koyacaktır.
Göçebe kültüründen yerleşik kültüre en son geçen Çukurova Yörükleri, binlerce yıllık kültürü günümüze kadar saklayıp taşımışlardır. Orta Asya Türk kültürünün Anadolu halk kültüründe şekillenmesinin en güzel örneklerini Yörük kültüründe görüyoruz. Büyük kültür merkezlerinden uzak yayla ve köylerde yaşayan Yörüklerde göçebe hayatından kuvvetli izler görülür. Tabiatla iç içe hayat, gelenek ve görenekleri şekillendirmiştir. Eski Türklerin âdet ve törenlerinin izlerine günümüz Yörük kültüründe rastlıyoruz. Göçebelikten yerleşik hayata geçerek yeni bir toplum düzeninin kurulması yeni bir kültüre geçiş binlerce yıllık kültür birikimini belleklerden silmektedir. Bu çalışmaların yazılı kültürle günümüze taşıyamadığımız eski Türk kültürüne ait bazı bilgileri vereceği kanısını taşımaktayız.
Üniversitemiz bölge halk kültürünü bilimsel disipline dayalı araştırmalar yaparak ortaya çıkartmayı görev bilmekte ve konudaki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Ülke çapında kültürel varlığımızın korunmasına, gönül verdiğimiz halk kültürü çalışmalarıyla katkıda bulunabileceğimiz düşüncesi bizleri yüreklendirmektedir. Üniversitemiz Adana Valiliği'yle ortaklaşa iki uluslararası düzeyde halk kültürü sempozyumu düzenleyip, her iki uluslararası düzeyde halk kültürü sempozyumu düzenleyip, her iki sempozyumda sunulan bildirilerin basılmasını sağlayarak bilim alemine sunmuştur.
Kültür Bakanlığı'nın yurdumuzda Türk halk kültürü alanında yapılan araştırmaları ortaya koymak ve bu araştırma sonuçlarını değerlendirmek amacıyla düzenlediği bu sempozyumda üniversitemizin yaptığı çalışmaları, özellikle yüksek lisans ve lisans düzeyinde yapılan tezleri sunup tanıtmak istiyoruz.
Üniversitemizde yapılan 59 tezi konularına göre tasnif ettiğimizde beş başlık altında toplayabiliriz.
1. Folklor ve halk edebiyatıyla ilgili çalışmalar
2. Halk nesriyle ilgili çalışmalar
3. Âşık tarzı halk edebiyatıyla ilgili çalışmalar
4. Dini-tasavvufi halk edebiyatıyla ilgili çalışmalar
5. Diğer tezler.
Halk kültürüyle ilgili lisans ve yüksek lisans tezlerinin şehirlere göre dağılımı şöyledir.
1. Adana : 29
2. Kahramanmaraş : 2
3. Mersin : 5
4. Diyarbakır : 1
5. Karaman : 1
6. Burdur : 1
7. Eskişehir : 1
8. İzmir : 1
9. Muğla : 1
10. Kayseri : 1
11. Malatya : 1
12. Nevşehir : 1
13. Çanakkale : 1
14. Yozgat : 1
15. Kıbrıs : 2
16. Elazığ : 1
17. Aksaray : 1
Görüldüğü gibi Adana merkez alınmış bölge dışında birkaç tez yaptırılmıştır. Halk kültürüyle ilgili tezlerdeki derlenen malzemenin dökümü şu şekildedir.
1. Mani : 1983 adet
2. Atasözü : 1077 adet
3. Sözlü gelenekte Adana âşıklık geleneğine ait metinler: 1404 adet
4. Ağıt : 1034 adet
5. Bilmece : 600 adet
6. Türkü : 550 adet
7. Efsane : 465 adet
8. Mutfak Kültürü : 571 tarif
9. Masal : 133 adet
10. Ninni : 79 adet
11. Fıkra : 65 adet
12. Deyiş ve nefesler : 62 adet
13. Halk hikâyesi : 27 adet
14. Dua : 21 adet
15. Beddua : 26 adet
16. Lakap : 33 adet
17. Ölçülü Söz : 105 adet
18. Çocuk Oyunu : 3 adet
19. Seyirlik Oyun : 3 adet
20. Deyim : 50 adet
21. Şarkı (Roman) : 49 adet
Yedi yılda yaptırılan tezler toplam (9130) daktilo sayfasıdır. Bu tezlerin sözlüklerinde 4405 kelime bulunmaktadır.
Yapılan tezleri şöylece sıralayabiliriz.
1. Folklor ve Halk Edebiyatıyla İlgili Çalışmalar
Yüksek Lisans Tezleri
1) Türk Halk Şiirinde Atasözleri (Biçim ve İşlevleri Bakımından), Nurcan Sarı, Yrd. Doç. Dr. Fuat Özdemir, Adana 1988, 344 s. 978 metin, sözlük (392 kelime).
Halk şiirinde atasözleri, atasözlerinin şiirlerde yer alış biçimleri, atasözlerinin şiirde kullanılırken uğradığı değişiklikler, atasözlerinin konularına göre sınıflandırılması, metin, notlar, sözlük, dizinler, kısaltmalar, kaynakça.
Seçilen örnek metinlerle, Türk halk şiirinde atasözlerinin kullanılış biçimi ve işlevi ortaya çıkarılmıştır.
2) Tarsus Âdet ve İnanmaları (Derleme-İnceleme), Huri Dalgıntekin Öven, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1995, 180 s.
3) Yaşar Kemal’in Romanlarındaki Folklorik Öğeler, Bekir Coşkun, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1997, 475 s.
Lisans Tezleri
1) Adana-Kozan Ağıtları, Naime Yalçınkaya, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1993. 97 s., 60 metin, sözlük (255 kelime).
Ağıdın tanımı, Adana yöresinde ağıt söyleme geleneği, ağıtlarda işlenen temalar, Türkiye ağıtlarının biçimleri, ağıtlarda anlatım tekniği; hazır söz kalıpları, atasözleri ve deyimler, özel adlar dizini; sözlük; kaynakça.
2) Eskişehir-Beylikova Türkü, Ağıt, Ninni Araştırması, Nezire Şengül, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1993, 139 s., 53 türkü, 24 ağıt, 79 ninni, sözlük (201 kelime).
Beylikova hakkında bilgi, türkü kavramı, doğması, yayılması, yaşama gücü, vatanı, türkülerde tarih, değişme, Beylikova türküsünde temalar, yapılarına, ezgilerine, konularına göre türküler, ağıt kavramı, Beylikova ağıtlarında işlenen temalar, hazır gereçler, ağıtların biçimleri, Beylikova ninnilerinde temalar, metinler, indeks, sözlük, kaynakça.
Beylikova yöresinde yapılan derleme çalışmalarıyla, yörede söylenen türkü, ağıt ve ninnilerin tespit edilerek bunların biçim ve konu yönünden incelemesi yapılmıştır.
3) Adana Türküleri, Songül Özataş, Prof. Dr. Erman Artun, Adana l994, 157 s., 132 metin, sözlük (313 kelime).
Kelime ve kavram olarak türkü, türkülerin doğuş ve yayılışları, türkülerde değişme, türkülerin yayılma yolları, yaşama gücü, türkülerde tarih, türkülerin vatanı, türküler ve folklor, türkülerde konu, türkünün halk edebiyatındaki yeri, türkülerin konuları bakımından incelenmesi, türkülerin sınıflandırılması, Adana türkülerinin sınıflandırılması, sözlük, kaynakça.
Seçilen metinlerle Adana yöresindeki bazı türkülerin unutulup gitmesi engellenmiş, orijinal şekilleri korunmuştur.
4) Adana Manileri, Gökay Bulat, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 84 s., 326 metin, sözlük (22 kelime).
Adana hakkında bilgi, maninin çeşitli kaynaklardaki tanımı, kaynağı, mani yerine kullanılan sözler, temaları, ölçüsü, kafiyelenmesi, çeşitleri, sınıflandırılması, manilerin yer aldığı türler, manilerin incelenmesi, mani türleri, kaynak kişiler, sözlük,dipnotlar, kaynakça.
5) Burdur-Gölhisar Türkü ve Manileri, Nezahat Bilici, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 75 s., 41 türkü metni, 180 mani metni.
Gölhisar hakkında bilgi, türkünün tanımı, türküye verilen adlar, türkülerin ortaya çıkışı, yayılması ve yakılması, türkülerin sınıflandırılması, Burdur türkülerinin sınıflandırılması, Burdur türkülerinden örnekler, maninin tanımı, söylenişi, maniyi öbür şiirlerden ayıran özellikler, manilerde tema, manini genel özellikleri, Burdur manilerinden örnekler, derleme yapılan kişiler, kaynakça.
6) Adana-Avşar Ağıtları, Çetin Berker, Prof. Dr. Erman Artun, Adana l994, 137 s. Adana’nın ilçelerinden derlenmiş 71 ağıt metni ve öyküsü, sözlük (246 kelime).
Ağıtların biçim ve içeriklerine ait genel bilgiler, derlenen ağıt metinleri ile öyküleri, Adana ağıtlarında kullanılan hazır gereçlerin alfabetik olarak verilmesi, ağıtlarda kullanılan deyimlerin tespiti; sözlük, dizin.
7) Adana Bilmeceleri, Yasemin Karaoğlu, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 70 s., 506 metin, sözlük (39 kelime).
Adana hakkında bilgi, bilmecenin tanımı, bilmecelerin tasnifi, manzum ve mensur bilmeceler, bilmecelerin oluşumu, Türk edebiyatında bilmece, bilmecelerde şekil özellikleri, konularına göre bilmeceler, yapılarına göre bilmeceler, bilmece sorma geleneği, toplum ve bilmece, Adana bilmeceleri, Adana bilmecelerinin incelenmesi, dizin, sözlük, kaynakça, kaynak kişiler.
8) Karaman-Taşkale Efsaneleri ve Ağıtları, Emine Yılmaz, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, Haziran 1993, 96 s., 32 ağıt metni, sözlük (300 kelime).
Taşkale kasabası hakkında genel bilgi, efsane hakkında bilgi, efsane örnekleri, ağıt hakkında bilgi, ağıt örnekleri, efsaneler dizini, ağıtlar dizini, sözcükler ve deyimler dizini, kaynakça.
9) İzmir, Ödemiş, Tire Manileri, Ebru Ünalmış, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 100 s., 500 mani.
İzmir, Ödemiş, Tire ilçelerinin kültür yapısı ve ağız özellikleri hakkında bilgi, derlenen manilerin tema, ölçü, tür ve konularına göre incelenip tasnif edilmesi.
10) Muğla Yöresi Mani ve Türküleri, Muazzez İnce, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 100 s., 350 mani, 50 türkü.
Mani ve türkü hakkında bilgi, derlenen manilerin temaları, ölçüsü, mani çeşitleri, konularına göre mani tasnifi.
11) Kayseri Yöresi Avşar Ağıtları, Musa Çökük, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 170 s., 100 ağıt.
Avşarlar hakkında bilgi, ağıtlarda işlenen temalar, Avşar ağıtlarının biçimleri, anlatım tekniği, Kayseri ve yöresi ağıtlarının özellikleri, ağıtlarda geçen hazır söz kalıpları, özel adlar, yer adları dizini, kavim, oymak, aşiret adları dizini, atasözü ve deyimler dizini, sözlük.
12) Ceyhan Avşar Ağıtları, Belgin Elgün, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 120 s., 55 ağıt.
Ağıtlar hakkında bilgi, ağıtlarda işlenen temalar, avşar ağıtlarının biçimleri, anlatım tekniği, hazır söz kalıpları, özel adlar, yer adları dizini, atasözü ve deyimler dizini, sözlük.
13) Kozan Mani, Türkü ve Ağıtları, Selma Altınsoy, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 160 s., 150 ağıt.
Kozan’ın tarihi ve coğrafi yapısı, ağıtlarda işlenen temalar, Kozan ağıtlarının özellikleri, türkü çeşitleri, türkülerde işlenen temalar, mani çeşitleri, türkü ve ağıtlarda hazır söz kalıpları, özel adlar, yer adları, atasözü ve deyimler dizini, sözlük.
14) Malatya (Darende) Mani, Türkü, Ağıtları, Gökhan Özkan, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 100 s., 20 ağıt, 40 türkü.
Darende ve Gürün yöresinin tarihi ve coğrafi özellikleri, ağıtlar ve türküler hakkında bilgi, türkü ve ağıtlarda hazır söz kalıpları, özel adlar, yer adları, atasözü ve deyimler dizini, sözlük.
15) Kadirli Ağıt, Türkü ve Manileri, Hakan Erdur, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 120 s., 50 mani, 60 türkü, 30 ağıt.
Ağıt, türkü ve maniler hakkında bilgi, derlenen manilerin tema, ölçü, tür ve konularına göre incelenip tasnif edilmesi, ağıtların biçimleri, anlatım tekniği, ağıtlardaki hazır söz kalıpları, atasözü ve deyimler dizini.
16) Kozan Ağıt, Türkü ve Manileri, Selma Altınsoy, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1995, 154 s., 57 ağıt, 125 mani, 39 türkü, sözlük (93 kelime).
Ağıdın tanımı, Kozan ağıtlarında ilenen temalar, hazır gereçler, ağıtların biçimleri, ağıt söyleme geleneği, Kozan’da derlenen ağıtlar, mani çeşitleri, türküler, Kozan türkülerinde tema, ağıt, türkü ve manilerde geçen özel adlar, atasözleri, deyimler, yer adları, sözlük, kaynakça.
17) Keşli Köyü’nde Yörük Folkloru, Özlem Kısa, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1995, 122 s., 62 ağıt, 21 dua, 26 beddua, 40 deyim, 43 atasözü.
Yörüklere ait genel bilgi, Keşli Köyü, evlenme törenleri öve düğünlerde oynanan oyunlar, askere yolcu etme, ölüm ve ağıtlar, mevsimlik törenler, halk hekimliği, sünnet töreni, adet ve inanmalar, deyimler, atasözleri, tekerlemeler, bilmeceler, lakaplar, ramazan ve bayram gelenekleri, ad verme geleneği, beslenme yöntemleri ve mutfak, kaynak kişiler, son söz, bibliyografya.
18) Bozdoğan Ağıtları, Tevhide Kaya, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1996, 155 s., 108 ağıt.
Ağıtlar hakkında genel bilgi, Adana Bozdoğan ağıtlarının şekil ve muhtevası, metinler (çeşitli hastalıklar üzerine söylenen ağıtlar, ölüm üzerine söylenen ağıtlar, askerler üzerine söylenen ağıtlar, ayrılık üzerine söylenen ağıtlar). Bozdoğan Aşireti sözlü kültüründe söylenen Karacaoğlan, Dadaloğlu, Âşık Kerem, Sümmani, Yunus Emre türküleri, tamamı bilinmeyen Bozdoğan ağıtları, manileri hakkında bilgi. Adana Bozdoğan manilerinden örnekler, özel adlar dizini, son söz, bibliyografya.
19) Osmaniye Ağıtları, Hasan Susal, Prof. Dr. Erman Artun, Adana, 1996, 93 s., 70 ağıt, sözlük (77 kelime)
Ağıdın tanımı, Osmaniye’de ağıt geleneği, Osmaniye’de ağıt çeşitleri, ağıtlarda işlenen temalar, Türkiye ağıtlarının biçimleri, ağıtlarda anlatım tekniği, ağıtlar, hazır söz kalıpları, özel adlar dizini, sözlük, kaynakça.
20) Nevşehir İli Kozaklı İlçesi Evlenme Törenleri ve Düğün Türküleri, Caner Dölek, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 75 s.
Derleme yapılan yöreyle ilgili bilgi, Karahasanlı Kasabası düğünü, kız isteme, söz kesme, nişan, kına, düğün ve bunlara bağlı pratikler, kaynakça.
21) Çanakkale Bayramiç Yöresi Çingene Kültürü, H. İbrahim Balcı, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 64 s., sözlük (39 kelime), 49 şarkı, 45 mani.
Derleme yapılan yöre hakkında bilgi, Çingenelerin tarihi, dili, Türkiye’de Çingeneler, Çingenelerin yaşayışları, evlenme törenleri, doğum ve ölüm adetleri, mutfak gelenekleri, âdet ve inanmalar, hıdrellez eğlenceleri, şarkı, türkü, manileri, müzik ve halk oyunları, sözlük, değerlendirme, kaynak kişiler, kaynakça.
22) Mut Yöresi Hacı Ahmetli Köyü Folklor Araştırması, Aylin Hallaç, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 58 s., 53 bilmece, 31 mani, 56 atasözü ve deyim, 12 türkü, 2 ağıt, 3 seyirlik oyun, 3 çocuk oyunu, 3 masal, 2 inanış.
Evlenme törenleri, halk giysileri, köy kadını süs malzemesi, halk hekimliği, yemekler, halk bilmeceleri, maniler, atasözleri ve deyimler, türkü ve ağıtlar, seyirlik oyunları ve çocuk oyunları, masallar, inanışlar, dokuma, kelimeler, kaynak kişiler, bibliyografya.
23) Karaisalı Halk Kültüründen Örnekler, Özden Koca, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 104 s., 9 halk hikâyesi, 3 türkü, 105 söz, 41 bilmece, 10 deyim, 11 mani, 42 şiir, 4 biyografi.
Karaisalı’ya bir bakış. Yörenin tarihi eserleri. Karaisalı’da el dokuma sanatı. Bölgesel folklorik özellikler. Karaisalı’da düğün âdetleri. İncir Gediği’nde değişik verme geleneği. Karaisalı kısa halk hikâyeleri. Halkın ve şoförlerin kullandığı sözler. Karaisalı’nın türküleri. İncir Gediği bilmeceleri. Karaisalı’da söylenen deyimler. Karaisalı manileri. Karaisalı yöresinde Türk dili uzantıları. Karaisalı halk şiiri ve âşıklık geleneği. Karaisalı’dan şiir çeşitleri, şiirlerinden örnekler. Biyografi, son söz, Fotoğraflar.
24) Hatay Yöresi Manileri, Mehmet Gül, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 80 s., 264 mani.
Hatay hakkında genel bilgi. Maninin tanımı. Manilerde mısra ve uyak düzeni. Manilerin kullanım yerleri. Manilerin yapılarına göre sınıflandırılması. Manilerin söylendiği yerlere, şartlara ve temalara göre sınıflandırılması. Hatay’da mani söyleme geleneği. Hatay manilerinin incelenmesi (tema, şekil açısından). Derlenen maniler. Sözlük. Kaynakça. Kaynak kişiler.
2. Halk Nesri ile İlgili Çalışmalar
Yüksek Lisans Tezleri
1) Adana Yöresi Yatır-Ziyaret ve Ocaklarla Bunlara Bağlı Anlatılan Efsaneler, Zekiye Çağımlar, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 350 s., 30 ziyaret, 100 efsane, 35 ocak.
Adana iline ait genel bilgiler, türkülerin eski inanç sistemlerinin yatır-ziyaret, ocak inanmaları üzerindeki etkisi,yatır-ziyaret ve ocakların kelime ve kavram olarak açıklanması, evliya menkıbelerinin kaynağı, özellikleri, tipleri, motif ve motif kaynakları, Adana yatır-ziyaret ve ocakları ile bunlara bağlı anlatılan efsaneler, bu efsanelerde yapı, mekân, zaman, tasnife göre metinlerin verilmesi, kaynakça, dizin.
Adana yöresinden toplanan bu efsanelerle, Adana halkının yatır-ziyaret ve ocaklara bakış açısı verilerek, yaygın olan bu inancın nedenleri, efsanelerin oluşma ve gelişme biçimleri gösterilmiş ve tasnif denemesi yapılmıştır.
2) Adana Efsaneleri Araştırması, Refiye Okuşluk, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 246 s., Seyhan, Yüreğir, Kadirli, Kozan, Yumurtalık, Osmaniye, Bahçe, Karataş, Tufanbeyli, Düziçi, Aladağ ilçelerinden derlenen 127 adet efsane metni.
Adana’nın tarihi coğrafi konumu, efsane ile ilgili teorik bilgiler, Adana efsanelerini tasnif denemesi, efsanelerin olay motifleri, derlenen efsanelerin Türk efsaneleri içindeki yerleri, Anadolu efsaneleri ile ortak motifler taşıyan Adana efsanelerinin tespiti, Adana efsanelerinde esti Anadolu uygarlıkları ile İslamiyet öncesi eski devirlere ait mit ve efsaneler ile İslamiyet dışı kaynaklı menkıbe motiflerinin işlevi, Türklerin İslamiyet öncesi inanç sistemlerinden getirdikleri motiflerle İslamiyet sonrası kültürün Adana efsanelerine etkisi, sözlük, dizin.
3) İçel Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma (İnceleme-metinler), Nilgün Çıblak, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1995, 333 s.
Lisans Tezleri
1) Düziçi Yöresinde Halk Hikâyeleri Derleme ve İnceleme, Salim Güven. Öğr. Gör. Bedri Aydoğan, Adana 1991, 209 s., 4 hikâye metni (Esma ile Zevcan Hikâyesi, Ali ile Fatma Hikâyesi, Kamburoğlu Hikâyesi, Elbeğoğlu Hikâyesi). Sözlük (57 kelime).
Yapısal özellikler (epizotlar, olay örgüsü ve epizotlara bağlı motifler, zaman ve mekân, üslup), halk hikâyelerinde bulunan öğelerin incelenmesi, içerik, tipler, değerlendirme ve sonuç, metinler, kaynak kişiler, sözlük, bibliyografya.
2) Göksun Yöresinde Halk Hikâyeleri Derlemeleri, Suphi Yılancı, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1993, 76 s., 2 metin, Zedat ile Sultan Hanım Hikâyesi, sözlük (41 kelime).
Göksun yöresinden derlenen hikâyelerin olay örgüsü, zaman ve mekân, halk hikâyelerinde bulunan öğelerin incelenmesi, halk hikâyelerinde işlenen temalar, tipler, hikâye metinleri, sözlük, kaynak kişiler, kaynakça.
Göksun yöresinde derlenen bu hikâyeler biçim, tema ve tip olarak incelenmiştir.
3) Adana-Karatepe Fıkraları, Behzat Sevimli, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1993, 66 s., 65 metin, sözlük (91 kelime).
Türk dilinde fıkra türü (kelime ve kavram olarak fıkra), Türk fıkralarının konuları yapı ve içerik özellikleri, Türk fıkraları üzerine yapılan çalışmalar, Türk fıkralarında tarihsel ve coğrafi çerçeve, Türk fıkralarının sınıflandırılması, Adana-Karatepe fıkralarının fıkra tiplerine göre tasnif denemesi, Adana-Karatepe fıkralarının Bektaşi fıkraları ile benzerlikleri, Adana-Karatepe fıkralarının tahlili, Adana-Karatepe fıkralarında yapı ve kompozisyon, dil ve anlatım, kişiler, mekân, zaman, sonuç, metinler, varyantlar, sözlük, kaynak kişiler, kaynakça.
4) Kozan-Bucak Köyü Efsaneleri, Ayşe Doğan, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 111 s., 72 metin.
Bucak Köyü hakkında genel bilgi, kelime ve kavram olarak efsane, efsanelerde konular, kaynaklar. Yapı içerik özellikleri, oluşması, çeşitli kaynaklara göre sınıflaması, diğer türlerle ilişkisi, efsane, masal ve destan ilişkisi, motif kavramı, efsanede motifler, kaynakça, Adana efsanelerinin tasnif planı, Adana efsanelerinin motifleri, dil ve anlatım, zaman, mekân, kaynakça, dizin, efsane metinleri.
5) Diyarbakır-Çermik Masallar Araştırması, Fatma Sezgin, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 298 s., 40 metin.
Çermik hakkında kısa bilgi, kelime ve kavram olarak masalın tanımı, masallarda konular, kahramanlar, yer ve zaman, anlatım, yapı, masalların kaynakları. Sınıflandırılması. Önemi. Diğer türlerle ilişkileri, Çermik masallarının incelenmesi, indeks, sözlük, kaynakça.
6) Adana Masalları, Melek Ketre, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 142 s., 40 metin.
Masal hakkında bilgi inceleme, Adana masallarında ortak unsurlar (temler, yer, zaman ve yapı), masal metinleri.
Seçilen metinlerle Adana yöresi masallarının unutulup yok olması bir ölçüde de olsa engellenmiştir.
7) Yozgat Yöresinden Halk Hikâyeleri Derlemeleri, Abdullah Aksan, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 58 s. 9 metin.
Yozgat’ın tarihçesi, halk hikâyeleri, halk hikâyelerinin konularının kaynakları, halk hikâyelerinin diğer türlerle ilişkisi, motif, zaman ve mekân, söz kalıpları, atasözleri, halk hikâyelerinde işlenen temalar. Hikâye örnekleri, kaynak kişiler, dipnotlar.
8) Malatya, Doğanşehir Kapıdere Köyü Efsaneleri ve Lakapları, İbrahim Kara, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 72 s., 33 efsane, 33 lakap.
Kapıdere kasabası hakkında bilgi. Efsanelerde konular. Kaynaklar, yapı, içerik özellikleri ve etkileri. Efsanelerin dil ve anlatım özellikleri. Efsanelerin oluşumu. Efsanelerin çeşitli kaynaklara göre sınıflandırılması Efsanelerin diğer türlerle ilişkisi. Efsanelerde belli başlı motifler. Efsanelerde tarihsel ve coğrafi çerçeve. Efsanelerdeki masal ve fıkra motifleri. Kapıdere efsanelerinin tasnif planı. Dini efsaneler, olağanüstü kuvvetler ve varlıklar üzerine efsaneler. Hayvanlar üzerine efsaneler. Tarihi efsaneler. Tabiatla ilgili efsaneler. Oluşum ve yaradılış efsaneleri. Kapıdere efsanelerinin incelenmesi. Lakaplar. Kaynakça. Dizin.
9) Tarsus Yöresinden Halk Hikâyeleri Derleme ve İncelemesi, Salih Koyuncu, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 107 s., 4 metin.
Tarsus ilçesine ait genel bilgiler. Halk hikâyesi nedir? Anadolu’da Âşık edebiyatı ile birlikte oluşan halk hikâyelerinin kültür kaynakları. Türkiye’de halk hikâyeleri ile ilgili çalışmalar. Halk hikâyelerinin sınıflandırılması. Halk hikâyelerinin konularının kaynakları. Halk hikâyelerinin diğer türlerle ilişkileri. Halk hikâyelerinin yapısal özellikleri. Hikâye metinleri. Kaynakça.
10) Kıbrıs Türk Masalları İncelemesi, Zehra Çırak, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 161 s., 25 masal.
Kıbrıs hakkında bilgi. Kıbrıs’ta masal anlatma geleneği. Masal hakkında bilgi. Masallarda konu, yer ve zaman, anlatım, yapı, kahramanlar. Masalların sınıflandırılması, kaynağı, önemi. Masalların diğer türlerle ilişkisi. Kıbrıs masal incelemesi. Kıbrıs masallarında ortak öğeler. Kıbrıs masallarında temalar, eşyalar, yapı ve formeller. Kıbrıs masallarında motifler, adet ve inanmalar. Kıbrıs masal metinleri. Kaynakça.
11) Elazığ-Palu Masalları, Hasan Toğal, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 104 s., 25 masal.
Masalların kaynakları. Masallarda konu, zaman ve mekân, anlatım, yapı, tipler, kahramanlar. Türk masalları üzerine yapılan araştırmalar. Keloğlan masalları. Masal-halk hikâyesi ilişkisi. Masalın diğer türlerle ilişkisi. Masallarda toplum yaşantısı. Masalların önemi. Palu masallarında ortak unsurlar (tema, kahramanlar, yer ve zaman, yapı). Masalların incelenmesi. Masalları.
3. Âşık Tarzı Şiir ile İlgili Çalışmalar
Yüksek Lisans Tezleri
1) Karacaoğlan’da Benzetme ve Nitelemeler, Bülent Arı, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Özmen, Adana 1992, 154 s.
Karacaoğlan’dan seçilen örnek şiirlerden yola çıkarak sevgilinin fiziksel ve mizaci özellikleri, Karacaoğlan’da kızın fiziki-mizaci özellikleri, Karacaoğlan’da gelinin fiziki-mizaci özellikleriyle süsleri ve giyim tarzı. Karacaoğlan’ın şiirlerinde kız-gelin karşılaştırması, kendisini anlatması, çocuk, oğlan, ana, yiğit, insan, insan mizacı, sosyal çevre, hayvanlar ve bitkiler, coğrafi çevre ve doğa konusu, benzetme sanatları, Karacaoğlan’da üslup, sonuç, kaynakça.
Bu çalışmayla Karacaoğlan’da benzetme ve niteleme yapılan kavramlarla, benzetilen, nitelenen kavramlar arasındaki ilişki ortaya çıkarılmıştır. Karacaoğlan’ın dil ve üslup özellikleri tespit edilmiştir.
2) Adana’da Âşıklık Geleneği ve Yaşayan Adanalı Âşıklar (Derleme-İnceleme), Osman Turgut, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1995, 536 s.
Lisans Tezleri
1) Karacaoğlan’da Aşk, İnsan ve Su Temi, Songül Çakmak, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1993, 99 s., sözlük (742 kelime).
16. yüzyıl Âşık edebiyatı hakkında genel bilgi, Karacaoğlan’ın edebiyatımızdaki yeri, bütün şiirlerinden yola çıkarak Karacaoğlan’da aşk teminin sevgili, ayrılık, bade, hasret, güzellik, insan teminin yiğitlik, gurbet, sıla özlemi, Tanrı sevgisi, ölüm, yaşlılık, maddiyat temleri, su teminin pınar, göl, deniz ana başlıklarıyla değerlendirilmesi, dizin, sözlük.
2) Karacaoğlan’da Doğa Temi, Rabia Serin, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 105 s., sözlük (495 kelime).
16. yüzyıl Âşık edebiyatı hakkında genel bilgi, Karacaoğlan’ın edebiyatımızdaki yeri, bütün şiirlerinden yola çıkarak Karacaoğlan’da mevsimler, dağlar, sular, yayla, ova, rüzgar, kar, yağmur, gökyüzü, hayvanlar, kuşlar, bitkiler, ağaçlar, meyveler, bağ-bahçe,, çöl başlıklarıyla doğa teminin şekillenişinin ortaya konulması, sözlük.
3) Karacaoğlan’ın Şiirlerinde Tabiat Motifleri, Ayşe Okur, Dr. Çetin Derdiyok, Adana 1994, 34 s.
Karacaoğlan’ın şiirlerinde coğrafik motifler, renkler ve hayvanlarla ilgili motiflerin tespiti.
4) Karacaoğlan’da Kadın Güzelliği, Nimet Ünal Çapar, Öğr. Gör. Deniz Abik, Adana 1991, 115 s.
Karacaoğlan’da güzellerin fiziki özellikleri, saç, baş, yüz, alın, kaş, burun, sine, topuk, boy, yaş, koku, ben, giyim, kuşam, taranmak, kına, kola-ayağa takılar, sürme, huy özellikleri.
5) Halk Şiirinde İnsan-Tanrı İlişkisi, Meltem Dokuz, Yrd. Doç. Dr. Fuat Özdemir, Adana 1990, 55 s.
Halk şiirinde İnsan-Tanrı ilişkisini konu edinen şiirlerin tespiti.
6) Adana (Osmaniye) Yaşayan Âşıklık Geleneği, Mehmet Karaburç, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 600 s., 50 âşık, 654 metin.
Osmaniye’nin tarihi ve coğrafi yapısı, âşıklık geleneği, Karacaoğlan’dan Cumhuriyet dönemine kadar Osmaniye’de âşıklık geleneği, 20. yüzyılın başına kadar Osmaniye’de yaşayan 20 âşığın hayatı ve şiirleri, Cumhuriyet döneminden günümüze kadar olan dönemde Osmaniye’de âşıklık geleneği, 20. yüzyılda yaşayan Osmaniyeli âşıkların hayatı ve şiirleri, bu şiirlerin dil, şekil ve üslup özellikleri, sözlük.
7) Âşık Nizamettin Kayacan’ın Âşıklığı ve Şiirleri, Süleyman Köleoğlu, Adana 1997, 114 s., 100 şiir, sözlük (78 kelime).
Âşığın kimliği. Âşıklığı. Adana kültür çevresi. Âşıklığını hazırlayan ortam ve etmenler. Âşık Nizami’de anlatım kalıpları. Âşık Nizami’nin şiirlerinde içerik. Âşık Nizami’nin maddi aşk ve sosyal konulu şiirleri. Âşık Nizami’nin şiirleri. şiirlerin dizini. Sözlük. Bibliyografya.
8) Âşık Karalı (İbrahim Davutluoğlu) Hayatı Şiirleri-Araştırmaları, Nazan Kutlusoy, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 167 s., sözlük (97 kelime), 121 şiir, 17 atışma.
Âşığın kimliği. Âşıklığı. Âşık Karalı’da biçim, üslub özellikleri. Âşık Karalı’nın şiirlerinde içerik. Şiirleri. Şiirlerin dizini, Atışmalarından örnekler. Araştırmalarından örnekler. Sözlük. Bibliyografya.
9) Âşık Fatma (Fatma Taşkaya) Hayatı, Şiirleri, Pınar Şahin, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 89 s., 90 şiir.
Âşık Fatma’nın kimliği ve âşıklığı. Âşık Fatma’da biçim. Âşık Fatma’da üslub özellikleri. Âşık Fatma’nın şiirinde içerik (maddi aşk ve sosyal konulu şiirler, dini-tasavvufi konulu şiirler). Âşık Fatma’nın şiirleri. Şiirlerin dizini. Âşık Fatma’nın mektuplarından örnekler. Bibliyografya.
4. Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı ile İlgili Çalışmalar
Lisans Tezleri
1) Elbistan Yöresi Deyiş ve Nefesleri, Gürcan Gür. Prof. Dr. Erman Artun,, Adana 1993, 100 s., 62 metin, sözlük (214 kelime).
Alevi-Bektaşi edebiyatına genel bakış, Alevi-Bektaşi yolunda cem ayini (ayin çeşitleri, görgü cemi, görgü ceminde görev tasnifi, ayinlerde kadının yeri ve önemi, ikrar verme, nefes ve deyişlerin şekil özellikleri), nefesler ve deyişler, sözlük, kaynakça.
Bu tez çalışmasıyla ilk defa Elbistan yöresiyle ilgili çalışma yapılmış, bu ilçenin içindeki alevi-bektaşi toplumunun zengin kültürünü oluşturan, aynası durumunda olan nefes ve deyişlerin kaybolması engellenmiştir.
5. Diğer Tezler
Lisans Tezleri
1) Sivas Yöresi Köy Seyirlik Oyunlarında Halk Bilimsel Öğeler, Zekiye Çağımlar, Yrd. Doç. Dr. Fuat Özdemir, adana 1990, 134 s., sözlük (41 kelime).
Seyirlik oyunların tarihçesi, köy seyirlik oyunlarının özellikleri, seyirlik oyunların Türk tiyatrosundaki yeri, seyirlik oyunlar bakımından Sivas Yöresi, Sivas seyirlik oyunlarının biçim, anlatım tekniği ve konuları açısından gösterdiği özellikler, köy seyirlik oyunlarındaki halk bilimsel öğeler, dizin.
2) Kemal Tahir’in Romanlarında Halkbilimsel Öğeler, (Yediçınar Yaylası-Köyün Kamburu-Büyük Mal) Eda Ak, Yrd. Doç. Dr. Fuat Özdemir, Adana 1990, 100 s., sözlük (84 kelime).
Kemal Tahir’in hayatı ve romancılığı, romanlarında işlenen konular, romanlarındaki çevrenin işlenişi, folklorik öğelerin romana girmesi, romanlardaki halk hikâyesi motifleri, atasözleri, deyimler, alkışlar, kargışlar, efsaneler, inançlar, gelenekler.
3) Yenice (Mersin-Tarsus) Mutfak Kültürü, Ebru Keleş, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1994, 159 s., 144 tarif.
Türk mutfağının tarihsel gelişimi; Türk mutfağının genel özellikleri, Türk mutfağında kullanılan araç ve gereçler, yemek kalitesine etki eden etmenler, yemek hazırlama ve pişirmede dikkat edilecek hususlar, Türk mutfağının esasları, Yenice-Tarsus-Mersin mutfağının genel özellikleri, yörede yapılan kış hazırlıkları, malzemeler, kaynak kişiler, dizin, kaynakça.
4) Adana Mutfağı, Gülçin Kuşvuran, Prof. Dr. Erman Artun, adana 1993, 138 s., 163 tarif.
Türk mutfağının gelişimi ve Türk mutfak gelenekleri, Türk mutfağının ana özellikleri, Adana mutfağının genel özellikleri, Adana mutfağında yemek töresi, Adana mutfağında dikkat edilecek özellikler, malzemeler, yemeklerle ilgili atasözleri, kaynak kişiler, dizin kaynakça.
5) Aksaray Yöresi Mutfak Kültürü, Tuğba Koç, Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1996, 145 s., 123 yemek tarifi.
Türk mutfağının tarihsel gelişimi. Türk mutfağının genel özellikleri. Türk mutfağında kullanılan araç ve gereçler. Yemek kalitesine etki eden etmenler. Yemek hazırlamada ve pişirmede dikkat edilecek hususlar. Türk mutfağının esasları. Aksaray mutfağının genel özellikleri. Yörede yapılan kış hazırlıkları, malzemeler. Kaynak kişiler. Dizin. Kaynakça.
6) Kıbrıs Türkleri’nde Özel Günler ve Kıbrıs Türk Mutfak Kültürü, Selva Sarıgül,Prof. Dr. Erman Artun, Adana 1997, 126 s., 141 tarif.
Kıbrıs tarihi ve adıyla ilgili bilgiler. Kıbrıs’ta kutlanan özel günler. Kıbrıs Türk mutfak kültürü. Çorbalar. Pilavlar. Yemekler. Kebaplar. Deniz ürünleri. Turşular. Mezeler. Hamur işleri. Tatlılar. Reçeller. İçecekler. Kaynak kişiler. Kaynakça.
6. Devam Eden Tezler
Doktora Tezleri
1) Geçmişten Günümüze Adana’da Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966), Bülent Arı, Prof. Dr. Erman Artun.
2) Adana Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyecilik Geleneği Araştırması, Refiye Okuşluk. Prof. Dr. Erman Artun.
3) Adana Yöresi avşar Ağıtları ve Bu Ağıtların Adana Âşıklık Geleneğindeki Etkisi, Zekiye Çağımlar, Prof. Dr. Erman Artun.
Yüksek Lisans Tezleri
1) Adana Halk Kültüründe Geçiş Törenleri, Doğum-Evlenme-Ölüm, Ayşe Başçetinçelik, Prof. Dr. Erman Artun.
2) Adana Masalları Derleme ve Araştırması, Melek Ketre, Prof. Dr. Erman Artun.
3) Urfa-Kısas’ta Âşıklık Geleneği, Fatma Sezgin, Prof. Dr. Erman Artun.
Lisans Tezleri
1) Âşık Eyup Tadil, Âşıklığı ve Şiirleri, Rukiye Katırcı, Prof. Dr. Erman Artun
2) Tarsus-Çamlıyayla Fakılar Köyü Monografisi, Ebru Kırıkçı, Prof. Dr. Erman Artun.
3) Adana Kızılkaş Köyü Monografisi, Mutlu Avcı, Prof. Dr. Erman Artun.
4) Âşık Ali Anbarcı, Âşıklığı, Şiirleri, Şenay Korkmaz, Prof. Dr. Erman Artun.
5) Adana-Ceyhan Alifakı Köyü Monografisi, Suzan Önder, Prof. Dr. Erman Artun.
6) Mersin-Tarsus Yanıkkışla Köyü Monografisi, Hasan Tekeli, Prof. Dr. Erman Artun.
7) Konya-Taşkent Balcılar Beldesi Monografisi, Metin Karabudak, Prof. Dr. Erman Artun.
8) Çorum-İskilip ilçesi Monografisi, Semra Yağlıcı, Prof. Dr. Erman Artun.
9) Âşık Kara Mehmet, Âşıklığı, Şiirleri, Cüneyt Kayıkçı, Prof. Dr. Erman Artun.
