MECLİS'TE SALTANATIN KALDIRILAMSI GÖRÜŞÜLÜRKEN RAUF BEY'E VERDİĞİM ROL |
| Efendiler, belki birtakım kimselere göre. Rauf Bey,
üzerine aldığı görevi yerine getirmişti. Ben de açıkladığım üzere,
genel ve tarihi görevimin o güne ait safhasını tamamlamıştım. Ancak,
genel görevimin emrettiği asıl noktayı hedefe ulaştırmak ve uygulamaya
geçmek gerektiği zaman da asla kararsızlığa düşmedim. Tevfik Paşa'
nın telgrafları dolayısıyla saltanatı hilafetten ayırmaya ve önce
saltanatı kaldırmaya karar verdiğim zaman, ilk yaptığım işlerden biri
de, derhal Rauf Bey'i, Meclis'teki odama çağırmak oldu. Rauf Bey'in,
Refet Paşa 'nın evinde sabahlara kadar dinlediğim düşünce ve görüşlerini
hiç bilmiyormuşum gibi davranarak, ayakta, kendisinden şu istekte
bulundum: "Hilafet ve saltanatı biribirinden ayırarak saltanatı
kaldıracağız! Bunun doğru olduğu konusunda kürsüden bir konuşma yapacaksınız!
" Rauf Bey ile bundan başka bir tek kelime konuşmadık. Rauf Bey
odamdan çıkmadan önce, aynı maksatla çağırmış olduğum Kazım Karabekir
Paşa geldi.Ondan da aynı şekilde konuşmasını rica ettim.
Efendiler, o tarihe ait Meclis tutanaklarında görüldüğü üzere, Rauf Bey, kürsüden bir iki defa görüştü ve hatta saltanatın kaldırıldığı günün bayram olarak kabul edilmesi teklifini de ortaya attı. Burada bir nokta, kafalarda düğüm olarak kalabilir. Bana, Padişah'a bağlılığı borç bildiğinden, saltanat makamı yerine başka nitelikte bir makamın getirilmesine çalışmanın felakete ve büyük acılara yol açacağını söylemiş olan Rauf Bey, benim yeni kararımı öğrendikten sonra ve hele kararımın desteklenmesi ve saltanatın kaldırılması için Meclis'te bir konuşma yapmasını teklif etmem karşısında, ne düşündüğünü bile söylemeden boyun eğmiştir. Bu tutum ve davranış nasıl yorumlanabilir? Rauf Bey eski inanç ve görüşlerini değiştirmiş miydi? Yoksa bu görüşierinde esasen samimi değil miydi? Bu iki noktayı biribirinden ayırmak ve biri üzerinde kesin bir yargıya varmak güçtür. Efendiler, böyle şüpheli bir yargıda bulunmaya girişmektense, durumun daha iyi anlaşılmasını kolaylaştıracak bazı safhaları, işlemleri ve tartışmaları yüksek hey'etinize hatırlatmayı tercih ederim. |