TÜRKÇE VE TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ
ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE İLİŞKİN
TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN
İNCELENMESİ (KAFKAS ÜNİVERSİTESİ
ÖRNEĞİ)

Kürşad Çağrı BOZKIRLI¹
Onur ER²

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 6/4 Fall 2011, p. 457-466, TURKEY

ÖZET

Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının ve formasyon
programlarına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının
öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını çeşitli değişkenler açısından
değerlendirmektir. Çalışmaya, Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Türkçe Eğitimi Bölümü 4. sınıf öğrencilerinden 64, aynı fakülte
bünyesinde açılan pedagojik formasyon programından 60 olmak üzere
toplamda 124 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak Üstüner (2006) tarafından geliştirilen “Öğretmenlik Mesleğine
Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPPS 17.0
(Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılarak
analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının öğretmenlik
mesleğine yönelik tutumlarının “lisans düzeyi mezun olunan/olunacak
bölüm”, “bölümün ÖSS’deki tercih sırası”, “cinsiyet” ve “mezun olunan
lise” değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Öğretmenlik mesleği, tutum, Pedagojik
Formasyon

THE EXAMINATION OF TURKISH / TURKISH LANGUAGE AND
LITERATURE TEACHER CANDIDATES’ ATTITUDES TOWARD
TEACHER PROFESSION ACCORDING TO VARIOUS VARIABLES
(KAFKAS UNIVERSITY SAMPLE)

ABSTRACT

The aim of this study is to examine the attitudes of Turkish teacher
candidates and Turkish Language and Literature teacher candidates,
who attend to formation program, toward teacher profession according to
various variables. 64 students from Kafkas University Education Faculty
Turkish Education Department 4. grade, and 60 students from the
pedagogical formation program which is given at the same faculty, as a
total 124 teacher candidates participated in this study. In this study
“Attitude Measurement toward Teacher Profession” which is developed by
Ustuner (2006) is used as data gathering tool. The gathered data is
analyzed by SPSS 17.0 (Statistical Package for Social Sciences) package

program. As a result of the study, it is found that the attitudes of teacher
candidates toward teacher profession does not indicate a significant
différence according to “under graduation department”, “the department’s
order of preference in ÖSS”, “gender”, “the graduated high school”
variables.

Key Words: Teaching proffession, attitude, Pedagogical Formation
GİRİŞ

Öğretmenler toplumlarm geleceği olan öğrencileri şekillendirdiğinden öğretmenlik
toplum için son derece önemli bir meslektir. Öğretmenin sınıf içindeki her türlü hâl ve
hareketleri öğrencilere model oluşturmakta, onların gelecekte nasıl bireyler olacaklarına
yön vermektedir. Çelikten, Şanal ve Yeni (2005) de öğretmenlerin toplumda sözleri ve
hareketleri yoluyla, aydınlanmış, çalışkan, erdemli ve eğitimli bir insan olmanın ne anlama
geldiğini gösteren bireyler olduklarını belirtmiştir. “Öğretmenler, toplumun bu izlenimi
doğrultusunda hem öğrencileri şekillendirmekte hem de kendileri şekillenmektedir”
(Çelikten, Şanal ve Yeni, 2005: s. 207).

Günümüzde öğretmen yetiştirmekle görevli kurumlar eğitim fakülteleridir. Anca k
dönem dönem öğretmen ihtiyacının karşılanmasına dönük olarak farklı uygulamalara
gidilmektedir. Tezsiz yüksek lisans programlarına öğrenci kabulü bu yollardan biridir.
Diğer bir uygulama ise farklı fakülte mezunlarına pedogojik formasyon eğitimi verilmes i
şeklindedir. Ancak bu programlarda nitelikli öğretmenlerin yetiştirilmesi tartışılan bir
konudur (Yüksel, 2004. Bahsi geçen bu problem eğitim fakültelerinde yetişmekte olan
öğretmen adayları için de geçerlidir. Eğitim fakültelerinde, fiziksel koşulları hazırlanmadan
kontenjan arttırımına gidilmesi bu fakültelerden yetişecek öğretmenlerin niteliği ve
istihdamı konusunda kafalarda soru işareti yaratmaktadır (Alyılmaz, 2010: s. 741). Bütün
bu problemler göz önünde tutularak pedagojik formasyon programlarına öğrenci alınırken
öğretmen adaylarının niteliklerinin artırılmasının yanı sıra öğretmen adaylarına mesleğine
karşı olumlu bir tutum kazandırılmasına da önem verilmelidir.

Tanel, Kaya Şengören ve Tanel (2007) öğretmen yetiştirmekten sorumlu olan eğitim
fakültelerinde, öğretmen adaylarına alan bilgisinin yanında öğretmenliğe ilişkin tutum ve
davranışların da kazandırılmaya çalışıldığını ve bu nedenle alan bilgisinin yanında öğretmen
adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutumlarının ölçülmesinin de önemli olduğunu belirtmektedirler.

Aday öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile ilgili
araştırmalarda (Akkaya, 2009; Temizkan, 2008; Semerci, 2004; Bulut, 2009; Camadan ve
Duysak, 2010; Demirtaş, Cömert ve Özer, 2011; Çapri ve Çelikkaleli, 2008) genellikle
eğitim fakültelerindeki farklı ana bilim dallarından öğrencilerin öğretmenlik mesleğine
yönelik tutumları incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Bu çalışmaların bir kısmında (Yüksel,
2004; Gürbüz ve Kışoğlu, 2007; Can, 2010) ise tezsiz yüksek lisans programı
öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ortaya konmuştur. Pedogojik
formasyon öğrencilerinin tutumlarını belirlemeye dönük sınırlı sayıda araştırma (Eraslan
ve Çakıcı, 2011) mevcuttur. Ancak bu çalışmalar da sadece pedogojik formasyon
öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını belirlemeye dönük olarak
yapılmıştır. Yapılan çalışmalar içerisinde pedogojik formasyon öğrencileri ile eğitim
fakültelerinin ilgili bölümlerinin öğrencilerinin mesleğe dönük tutumlarının
karşılaştırılmasının yapıldığı bir araştırmaya rastlanmamıştır. Araştırmanın temel
gerekçesini bu eksiklik oluşturmaktadır.

Amaç

Bu araştırmanın amacı eğitim fakültelerinde formasyon programına devam eden
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu edebiyat öğretmen adayları ile Eğitim Fakültesi
Türkçe Eğitimi Bölümüne devam eden Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik
mesleğine ilişkin tutumlarını belirlemektir. Bu amaçla aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:

1.    Formasyon programına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adayları
ile Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları mezun
oldukları/olacakları bölüme göre farklılık göstermekte midir?

2.    Formasyon programına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adayları
ile Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları cinsiyete göre
farklılık göstermekte midir?

3.    Formasyon programına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adayları
ile Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile bulundukları
programın ÖSS’de tercih sırası arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

4.    Formasyon programına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adayları
ile Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları mezun oldukları
liselere göre farklılık göstermekte midir?

YÖNTEM

Bu bölümde; çalışmada kullanılan araştırma modeli, araştırmanın evreni ve örneklemi,
verilerin toplanması ve değerlendirilmesi aşamaları hakkında bilgi verilmiştir.

Araştırma Deseni

Araştırma nicel araştırma yaklaşımlarından betimsel araştırma (tarama) yöntemiyle
yapılmıştır. “Tarama modelleri geçmişte ya da halen varolan bir durumu varolduğu şekliyle
betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da
nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır” (Karasar, 2010: s. 77).
Çalışmada standart bir ölçek yardımıyla Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni
adaylarının öğretmenlik mesleği ile ilgili tutumları belirlenmeye çalışılmıştır.

Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini, 2010-2011 öğretim yılında Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Eğitim
Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü ile aynı fakülte bünyesinde açılan formasyon programında
öğrenim görmekte olan öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise “uygun
örnekleme” yöntemine göre seçilen Türkçe Eğitimi Bölümü son sınıf öğrencileri ile formasyon
programına devam eden Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu öğretmen adaylarıdır. Uygun
örnekleme yönteminde “araştırmacı, ihtiyaç duyduğu büyüklükteki bir gruba ulaşana kadar en
ulaşılabilir olan yanıtlayıcılardan başlamak üzere örneklemini oluşturmaya başlar ya da en
ulaşılabilir ve maksimum tasarruf sağlayacak bir durum, örnek üzerinde çalışır” (Büyüköztürk,
Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2011: s. 91). Araştırmaya, 64’ü Türkçe Eğitimi
Bölümünden, 60’ı da formasyon programından olmak üzere toplam 124 öğretmen adayı katılmıştır.

Tablo 1: Araştırmaya Katılan Öğretmen Adaylarının Demografik Özellikleri

Veri Toplama Aracı ve Verilerin Toplanması

Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumlarının belirlenmesinde araştırmacı tarafından oluşturulan, öğrencilerin demografik
özelliklerinin yer aldığı “Kişisel Bilgi Formu” ve Üstüner (2006) tarafından geliştirilen 34
maddelik “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek tek boyutlu likert
tipi bir tutum ölçeğidir. Ölçeğin geliştirilme süreci geliştiricisi tarafından şu şekilde
açıklanmaktadır:

Ölçeğin denemelik formu 11 farklı öğretmenlik programında öğrenim görmekte olan
449 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğine ilişkin olarak yapılan temel
bileşenler analizi sonucunda 34 maddenin yer aldığı birinci faktörde faktör yükü
değerinin .74 ile .41 arasında değiştiği ve faktörün toplam varyansın %30’unu
açıkladığı görülmüştür. Ölçeğin toplam puanı ile her bir maddenin madde test
korelasyonuna bakılmış ve madde test korelasyon değerlerinin .74 ile .42 arasında
değişkenlik gösterdiği bulunmuştur. Ölçeğin ölçüt geçerliliği .89’dur. Ölçeğin
güvenirliğine ilişkin olarak 116 eğitim fakültesi öğrencisine 4 hafta ara ile iki kez
uygulanması sonucu elde edilen puanların kararlılığına ilişkin güvenirlik katsayısı
.72 bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alpha) .93’tür (Üstüner,

2006).

Bu araştırmadan toplanan veriler üzerinde hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı ise
.81 olarak bulunmuştur. Araştırma için bu ölçeğin seçiminde madde sayısına dikkat edilmiştir.
Çünkü ölçme aracında yer alan maddelerin sayısının artması güvenirliği yükseltecektir
(Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2011: s. 117). Uygulamalar ders saatlerinde
ilgili dersin hocasından izin alınarak formasyon programı ve Türkçe Eğitimi Bölümü öğrencilerine
farklı zamanlarda yapılmıştır. Sınıfların kalabalık oluşu göz önünde bulundurulduğundan her
bölüm kendi içinde ikiye bölünerek ölçek bir sınıfın önce bir yarısına hemen ardından diğer
yarısına uygulanmıştır. Araştırmacı tarafından bizzat gerçekleştirilen uygulamalar sırasında
öncelikle, ölçeğin adı, içeriği, madde sayısı, ortalama cevaplama süresi hakkında açıklayıcı bilgiler
verilerek, uygulamaya sadece gönüllü olanların katılması istenmiştir. Son olarak bir kez daha
katılımcıların ölçeğe ilişkin yönergeyi dikkatle okumaları istenerek uygulamaya geçilmiştir.
Uygulamada katılımcıların ölçekte yer alan öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ifadelerini
okuduktan sonra “5-Tamamen katılıyorum, 4-Çoğunlukla katılıyorum, 3-Orta Düzeyde
katılıyorum, 2-Kısmen katılıyorum, 1-Hiç katılmıyorum” seçeneklerinden kendilerine en yakın
olanı işaretlemeleri beklenmiştir. Kişisel bilgilerin tamamının, anket formlarıyla toplandığı
uygulama esnasında öğrencilerin birbirlerini etkilemelerinin önüne geçebilmek için iletişim
kurmalarına izin verilmemiştir.

Veri Analizi

Öğretmen adaylarından elde edilen veriler SPSS 17.0 (Statistical Package for Social
Sciences) programı kullanılarak çözümlenmiştir. Buna göre, öğretmen adaylarının öğretmenlik
mesleğine yönelik tutumları “lisans düzeyinde mezun olunan/olunacak bölüm”, “bölümün
ÖSS’deki tercih sırası”, “cinsiyet” ve “mezun olunan lise türü” değişkenleri bakımından analiz
edilmiştir. Cinsiyet ve mezun olunan/olunacak bölüm değişkenleri bakımından adayların
öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını
belirlemek için bağımsız gruplar t-testi kullanılmıştır. Mezun olunan lise türü ve bulundukları
bölümün ÖSS’deki tercih sırası değişkenlerine göre adayların öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek için ise tek faktörlü
varyans analizi (One-Way Anova) kullanılmıştır. İstatistiksel hesaplamalarda anlamlılık düzeyi

0.05 olarak alınmıştır.

BULGULAR

Bu bölümde; araştırma sorularının cevaplarına ait bulgulara yer verilmiştir. Elde edilen
bulgular araştırmanın alt problemlerine göre sıralanmıştır.

1. Mezun Olunan/Olunacak Bölüm Değişkenine Yönelik Bulgular

Tablo 2: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının “Mezun
Olunan/Olunacak Bölüm” Değişkenine Göre Farklılaşma Durumunu Ortaya Koyan Bağımsız
_Gruplar t-Testi Sonuçları_

p>0.05

Tablo 2 incelendiğinde öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları arasında “mezun
olunan/olunacak bölüm” değişkenine göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir (t= -
1.927, p>0.05). Bununla birlikte, öğretmen adaylarının puan ortalamalarına bakıldığında Türk Dili
ve Edebiyatı Bölümü mezunu öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının
Türkçe Eğitimi Bölümünde öğrenim gören Türkçe öğretmeni adaylarına oranla daha olumlu olduğu
anlaşılmaktadır. Ancak bu anlamlı bir fark yaratacak düzeyde değildir.

2. Cinsiyet Değişkenine Yönelik Bulgular

Tablo 3: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının “Cinsiyet”
Değişkenine Göre Farklılaşma Durumunu Ortaya Koyan Bağımsız Gruplar t-Testi Sonuçları

Cinsiyet    N    X    SS    Sd    Levene    t    P

_F_p_

Kız    53    3.44 0.36

122 5.60 .01 1.68    .09

Erkek_71_3.32 0.46_

p>0.05

Tablo 3 incelendiğinde öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarında
“cinsiyet” değişkenine göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir (t= 1.68, p>0.05).

Bayan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının erkek öğretmen
adaylarına göre daha olumlu olduğu anlaşılmaktadır. Ancak bu anlamlı bir fark yaratacak düzeyde
değildir.

3. Bölümün ÖSS’deki Tercih Sırası Değişkenine Yönelik Bulgular

Tablo 4: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının “Bölümün ÖSS’deki
Tercih Sırası” Değişkenine Göre Farklılaşma Durumunu Ortaya Koyan Tek Yönlü Varyans Analizi
_Sonuçları_

p>0.05

Tablo 4 incelendiğinde öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarında “Bölümün
ÖSS’deki tercih sırası” değişkenine göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Bu sonuç bölümün ÖSS'deki tercih sırasının öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin
tutumları üzerinde etkili olmadığını ortaya koymaktadır.

4. Mezun Olunan Lise Değişkenine Yönelik Bulgular

Tablo 5: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının “Mezun Olunan Lise”
Değişkenine Göre Farklılaşma Durumunu Ortaya Koyan Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

p>0.05

Tablo 5 incelendiğinde öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları arasında “mezun
olunan lise” değişkenine göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir (p>0.05). Bu sonuç
mezun olunan lise programının öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları
üzerinde etkili olmadığını ortaya koymaktadır.

Sonuç, Tartışma ve Öneriler

Bu araştırma ile Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümündeki
öğretmen adayları ile aynı fakülte bünyesinde açılan formasyon programında öğrenim görmekte
olan Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu öğretmen adaylarının mezun olunan/olunacak lisans
programı, cinsiyet, lisans programının ÖSS’deki tercih sırası ve mezun olunan lise değişkenleri
bakımından öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları değerlendirilmiştir.

Araştırma bulgularına göre öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları “mezun
olunan/olunacak lisans programı” değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
Araştırmanın bu bulgusu Gürbüz ve Kışoğlu (2007) tarafından yapılan çalışmayla paralellik

göstermektedir. Dolayısıyla öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları
üzerinde lisans düzeyinde eğitim aldıkları bölümün bir etkisinin olmadığı söylenebilir.

Cinsiyet değişkenine ait bulgular incelendiğinde bay ve bayan öğretmen adaylarının
öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Bu
bulgudan hareketle “cinsiyet” değişkeninin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlar üzerinde
etkisinin olmadığı söylenebilir. Araştırmanın bu bulgusu daha önce yapılan bazı çalışmalarla
(Bulut, 2009; Can, 2010; Aksoy, 2010; Semerci; Demirtaş;) örtüşürken birtakım çalışmalarla
(Gürbüz ve Kışoğlu, 2007; Camadan ve Duysak, 2010; Akkaya, 2009; Eraslan ve Çakıcı, 2011) da
çelişmektedir. Bu durumda, araştırmanın cinsiyet değişkenine ait bulgusunun sadece bazı
araştırmalarla tutarlılık gösterdiği söylenebilir.

Araştırmanın bulgularına göre “lisans programını tercih sırası” ve “mezun olunan lise türü”
değişkenlerinin de adayların öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerinde anlamlı bir fark
ortaya çıkarmadığı söylenebilir. Araştırmanın mezun olunan lise türüne ait bu bulgusu
alanyazınındaki birtakım çalışmalarla (Can, 2010; Aksoy, 2010) paralellik gösterirken, Camadan
ve Duysak (2010) tarafından yapılan çalışmada sınavla öğrenci alan liselerden mezun olanların
öğretmenliğe karşı tutumlarının diğer lise mezunlarından anlamlı şekilde farklılaştığı bulunmuştur.
Bu durumda mezun olunan lise türü değişkenine ait bulgunun sadece bazı araştırmalarla tutarlılık
gösterdiği söylenebilir.

Araştırmanın bulguları, incelenen değişkenlere göre öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumlarda anlamlı bir farklılık olmadığını ortaya koymaktadır. Bölümler arasında anlamlı bir
farkın olmaması öğretmenlik mesleğinin insan yetiştirmek gibi idealist sebeplerle değil de sadece
ekonomik sebeplerle seçilmiş olabileceği şeklinde yorumlanabilir. Ülkenin mevcut ekonomik
şartları ile birlikte düşünüldüğünde bu anlaşılabilir bir durum olarak kabul edilebilir.

Ülkemizde öğretmen yetiştiren kurumlar eğitim fakülteleridir. Ancak zaman zaman çeşitli
üniversitelerin bünyelerinde, farklı fakültelerden mezun olan öğrencilerin öğretmenlik
yapabilmesine olanak sağlayan formasyon programları veya tezsiz yüksek lisans programları
açılmaktadır. Bu tarz uygulamaların gerekliliği, KPSS engelini aşamayan binlerce eğitim fakültesi
mezunu öğretmen adayının varlığı düşünüldüğünde tartışmalı bir mesele olarak görülmektedir.
Bütün bunlar ülkemizin maalesef ciddî bir öğretmen yetiştirme politikasının bulunmadığını
göstermektedir.

Bu araştırmaya katılan Türkçe Eğitimi Bölümü son sınıf öğrencileri ve formasyon
programına devam eden Türk Dili Edebiyatı öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumlarında anlamlı farka rastlanmamıştır. Bu sonuçlar diğer fakültelerden, özellikle de fen-
edebiyat fakültelerinden, mezun olan öğrencilerin öğretmenlik mesleğine en azından tutum
düzeyinde hazır olduğunu göstermektedir. Ülkenin ekonomik koşulları gerekçe gösterilerek eğitim
fakülteleri dışındaki fakültelerden mezun olanlardan da öğretmen atamalarına devam edilecekse
bunun birtakım standartlara bağlanması şarttır. Ancak daha önce hızlandırılmış ve ücretli kurs
izlenimi veren formasyon programları vb. uygulamalara son verilmelidir. Zira bu uygulamalar
öğretmenlik gibi kutsal bir mesleğin toplum içinde zaten azalmış olan itibarını iyice
zayıflatmaktadır.

Araştırma bulgularına göre Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu öğretmen adaylarının
öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının Türkçe Eğitimi Bölümünde öğrenim gören Türkçe
öğretmeni adaylarına oranla daha olumlu olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumun nedenlerini ortaya
koyacak kapsamlı çalışmaların yapılması gerekmektedir. Tutumlardan hareketle Fen Edebiyat
Fakültesi gibi farklı fakültelerden öğretmenlik mesleğini yapmaya karşı olumlu tutum gösteren
öğrencilerin eğitim fakültelerine yönlendirilmeleri uygun olacaktır.

Araştırma bulguları öğretmenlik mesleğine yönelik tutumun mezun olunan lise türüne göre
farklılaşmadığını göstermektedir. Dolayısıyla liselerde öğrencilere öğretmenlik mesleği tanıtılmalı
ve öğretmenlik mesleğine yatkın öğrencilerin öğretmen yetiştiren programlara yönlendirilmeleri
uygun olacaktır. Özellikle öğretmen liselerinde bu duruma daha fazla dikkat edilmelidir.

Bu araştırma ile Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının öğretmenlik
mesleğine ilişkin tutumları incelemiştir. Yapılacak diğer araştırmalarda başka programların
öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları incelenebilir. Ayrıca bu araştırmada mezun
olunan/olunacak program, cinsiyet, ÖSS’deki tercih sırası ve mezun olunan lise değişkenleri
kullanılmıştır. Yapılacak diğer araştırmalarda bu değişkenlerin yanı sıra başka değişkenler de
incelenebilir.

KAYNAKÇA

AKKAYA, N. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının
Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi, 25, 35-42.

AKSOY, M. E. (2010). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Sosyal
Bilimler Araştırma Dergisi, 2, 197-212.

ALYILMAZ, C. (2010). Türkçe Öğretiminin Sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.

BULUT, İ. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının
Değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp
Eğitim Fakültesi    Dergisi, 14, 13-24.

BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. ve
DEMİREL, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.

CAMADAN, F. ve DUYSAK, A. (2010). Farklı Programlardaki Öğretmen Adaylarının

Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından
Karşılaştırılması: Rize Üniversitesi Örneği. International Conference on New Trends in
Education and Their Implications, Antalya.

CAN, Ş. (2010). Tezsiz Yüksek Lisans Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine    Yönelik

Tutumları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 24.

ÇAPRİ, B. ve ÇELİKKALELİ, Ö. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin
Tutum Ve Mesleki Yeterlik İnançlarının Cinsiyet, Program Ve Fakültelerine Göre
İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.

ÇELİKTEN, M., ŞANAL, M. ve YENİ, Y. (2005). Öğretmenlik Mesleği Ve Özellikleri.

Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.

DEMİRTAŞ, H. , Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen Adaylarının Özyeterlik

İnançları Ve Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96¬
111.

ERASLAN, L. ve ÇAKICI, D. (2011). Pedagojik Formasyon Programı Öğrencilerinin

Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 427¬
438.

GÜRBÜZ, H. ve KIŞOĞLU, M. (2007). Tezsiz Yüksek Lisans Programına Devam Eden Fen
Edebiyat Ve Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları
(Atatürk Üniversitesi Örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 71-83.

KARASAR, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi (21. Baskı). Ankara:    Nobel Yayın

Dağıtım.

SEMERCİ, N. ve SEMERCİ, Ç. (2004). Türkiye’de Öğretmenlik Tutumları. Fırat Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 137-146.

TANEL, R., KAYA ŞENGÖREN, S. ve TANEL, Z. (2007). Fizik Öğretmen Adaylarının

Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi.

Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1-9.

TEMİZKAN, M. (2008). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine    Yönelik

Tutumları Üzerine Bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461-486.

ÜSTÜNER, M. (2006). Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geçerlik    Ve

Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 109-127.

YÜKSEL, S. (2004). Tezsiz Yüksek Lisans Programının Öğrencilerin Öğretmenlik Mesleğine
İlişkin Tutumlarına Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, XVII (2), 355-379.

Turkish Studies

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Volume 6/4 Fall 2011

1

Arş. Gör., Atatürk Ü. Kâzım Karabekir Eğt. Fak. Türkçe Eğt. Böl. El -mek: kursad36@gmail.com

2

Arş. Gör., Kafkas Ü. Eğt. Fak. Türkçe Eğt. Böl. El-mek: onurer1827@gmail.com