ADANA HALK KÜLTÜRÜNDE ZİYARETLER

Yard. Doç. Dr.Zekiye ÇAĞIMLAR*

Yatırların, doğaüstü gücü bulunduğuna ve isterse insanlara yaşarken ^tıklan gibi,ölümlerinden sonra da yardım edeceğine inanılır.l Yine aynı «kilde haklarında doğaüstü nitelikler yakıştırılıp, ziyaret edilen ziyaretgâhlar da saygı göstermek ya da sevaba girmek için gidilen yerlerdir. Şuralarda çok çeşitli konularda görünmeden yardım ettiğini inanılan veli »imli kişilerin yattığına inanılır.2

Yatır, türbe ve ziyaretler Türk geleneğinin içinde yüzlerce yıldır ^lığını sürdürmektedir. İslâmiyet öncesi inanç sistemlerinde yer alan atalar kültü", İslâmiyet'in kabulüyle birlikte"veii"kavramı içinde varlığını sürdürmüştür.

Adana halk kültüründe de ziyaretler önemli bir yer tutmaktadır. Bu Mirimizde Adana merkez, ilçeleri ve köylerindeki otuz ziyaretten yola çıkarak, bu ziyaretlerin Adana halk kültüründeki yerini belirlemeye çalışacağız.

Adana'da yatır, türbe ve ziyaretlerin büyük bir çoğunluğunun ilk tarihi bilinmemektedir. Türbeler, velilik sıfatını almış bir din ünün mezarınım üstüne kurulabildiği gibi, kimi zaman kim olduğu tein olarak bilinmeyen bir din büyüğünün yattığına inanılıp, türbeleştirilen mezarlar da vardır. Abdurrezzak

Dede (Bulamaç Dede ) Ziyareti gerçek bir mezar üzerine kurulurken (K2) Bulut Dede Ziyareti bir din büyüğünün yattığına inanılarak oluşturulmuştur. Bunların ötesinde Hz. Hıdır Ziyaretlerinde olduğu gibi rüyada ya da gerçekte bir yere ışık, genel söyleyişle nur indiğinin görülmesiyle oluşturulmuştur. Nur inen yere türbe yapıldığında, eğer rüyada veli ismini söylemişse söylenen isim, yoksa Hızır'ın ölümsüzlüğü ve sürekli gezdiği inancından yola çıkarak bu nurun Hızır'a ait olduğuna inanılıp, Hz. Hıdır ismi verilmektedir.(Ki 5, Ki6, K17)

İnceleme yaptığımız velilerden kimisinin ünü bulunduğu yerin ötesine taşmış, kimisi de türbelerin bulunduğu yerle sınırlı kalmıştır. Ünü türbelerin bulunduğu yerle sınırlı kalan "mahallî veliler"in de çok azının bugün gerçek isimleri bilinmektedir. Kendi yörelerinde bile sadece ilgililerin yerini bildiği bu velilere, türbenin etrafında oluşturulan efsanelere göre isim konulmakta, konulan bu isimlere göre de efsaneler genişletilmektedir. Boğa Dede, Çoban Dede Ziyaretlerini buna örnek olarak verebiliriz. Boğa Dede'nin hayattayken bir tek boğaya sahip olup, çift boğanın ancak sürebileceği tarlayı bununla sürmesi ismini oluşturmuştur. Günümüzde de isimden yola çıkarak yağmur yağdırılmasına yardımcı olması için başvurulan bu ziyarette adak olarak boğa kesilmektedir. Çoban Dede'nin de hayattayken çobanlık yaptığına inanılıp, bu yörede sayısız efsane oluşturulduğundan gerçek ismi ya da gerçekten var olup olmadığı araştırılmadan, ziyarete Çoban Dede denmektedir. (K28, K4, K5 )

Yörede yapılan çalışmada otuz tane türbe tespit edilmiştir. Bir türbeye gelen ziyaretçilerin geliş nedenlerine bakıldığında, nedenin çeşitlilik gösterdiği görülmüştür. Bütün türbeler gidiş amacına bakıldığında, türbelere gidişin sevap kazandıracağı amacının olduğu görülmektedir. Bununla birlikte türbeler gidiş amacı olarak genel bir çerçeve içinde görülse bile tespit edebildiğimiz Adana ziyaretleri gidiş amacına göre dört gruba ayrılmaktadır:

A- Sağlık sorunları yüzünden gidilen ziyaretler
B- Çocuğu olmayan ailelerin, çocuk isteğiyle gittikleri ziyaretler
C- Çeşitli sıkıntılardan kurtulmak için gidilen ziyaretler
D- Diğer ziyaretler.

A- SAĞLIK PROBLEMLERİ NEDENİYLE GİDİLEN ZİYARETLER 'CABBARDEDE ZİYARETİ
Hakkında sözlü kaynaklar dışında bilgi bulunmayan Cabbar Dede adına yapılan türbe, Adana'mn Ceyhan İlçesi'ne bağlı, Misis Bucağı'mn 20 km. güneyinde Kütüklü Köyü yakınındadır. Aynı adı taşıyan camî ile bitişik olan türbenin kapısında, dilek taşı bulunmaktadır. Gözlerini kapatarak taşın üzerine çıkan ziyaretçi dua okumaktadır. Gözlerini açtığında saat yönünde döndüğünü görürse dileğinin olacağına inanmaktadır.

Cabbar Dede Ziyaretine ziyaretçiler, şehirden uzak olması nedeniyle daha çok hafta sonu gelmektedirler. Hastalıktan kurtulma isteğinden, ibadet edip, sevap kazanmak gibi değişik nedenlerle gelen ziyaretçiler, türbede adak olarak mum yakmakta, Kur'an okumakta, mevlit okutmakta, kurban kestirmektedir.(Kl,K2, K3)

2- BİLÂL-I HABEŞ ZİYARETİ
Adana'ya 40 km. uzakta Kayışlı Köyü'nde bulunan ziyaret, Bilâl-ı Habeş adına yapılmış makamdır. Bahçe içinde bulunan türbenin, bahçesinde beş tane mezar bulunmaktadır.
Türbeye gelen ziyaretçiler, en az bir gecenin burada geçirilmesi gerektiğine inanmaktadırlar. Genellikle Salı günü gelen ziyaretçiler, burada geceleyince hastalıklarından kurtulacaklarına inanmaktadırlar. Ziyarette adak olarak kurban kesilmekte, günlük yakılmakta ve ziyaretin bakıma onarıma ihtiyacı olan yerleri yapılmaktadır.(K6, K7, K8)

3- YEDİ KARDEŞLER ZİYARETİ I
Yedi kardeşler olarak bilinen ziyaret, Adana'nın Mıdık Köyü yolu üzerinde, Akkapı Mezarlığı'nın yanındadır. Ziyarete ismini veren yedi kardeşin mezarı, türbenin bahçesinde bulunmaktadır. Türbenin içinde iki tane sanduka vardır. Bu sandukalardan birinde, eskiden hekimlik yapan birinin yattığına inanıldığından, ziyaretçiler genellikle sağlık sorunları yüzünden gelmektedirler. Ziyaretçiler genellikle hafta sonunu tercih etmekte ve şifa bulabilmek için üç hafta üst üste birer gece ziyarette yatılması gerektiğine inanmaktadırlar.

Ziyarette en fazla görülen adak şekli kurban kesmek, günlük yakmak ve ziyaretin içinde yer alan kasaya gönüllerinden kopan miktarda para atmaktır. (K9, Ki O, Kil)

4-HZ. HIDIR ZİYARETİ I
Hz. Hıdır ziyaretlerinden birisi Adana'ya 20 km. uzaklıkta Mıdık Köyü'ndedir. Köyün ortasında yer alan ziyaret, büyük bir avlunun içinde görkemli bir türbe şeklindedir. Sandukanın bulunduğu ana ziyaret binası, demir parmaklıklarla ayrılarak ayrı bir kısım oluşturmuştur. Türbenin içinde uyumak yasak olduğundan, geceyi geçirecek ziyaretçiler için yatak yorgan, minderlerle döşenmiş küçük odalar da ziyaretin etrafında yer almaktadır.
Daha çok sağlık sorunları yüzünden ziyarete gelenler, Salı ve Pazar gününü tercih etmektedirler. Ziyarette adak olarak kurban kesilip mevlit okutulmakta, günlük yakılmakta ve ziyaretin ihtiyaçları giderilmektedir.(K15, K16)

5- NEBİ NUH ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Akkapı Mahallesi'nde, Saydam Caddesinin sonundadır. Geniş bir bahçe içinde yer alan türbenin mezarı mermerden yapılmıştır. Ayrıca, bahçe içinde geceyi ziyarette geçirmek isteyen ziyaretçiler için yapılmış bir oda daha bulunmaktadır.


Ziyaretçiler daha çok hastalıktan kurtulmak ve rüyalarında ziyareti gördükleri için gelmekte gün olarak da Salı gününü tercih etmektedirler. Adak olarak ziyarette en fazla günlük yakılmakta, kurban kesilerek yemekli mevlit okutulmaktadır. (Ki l)

6- HALİL İBRAHİM ZİYARETİ
Ziyaret Adana'nın Akkapı Mahallesi'nde, Akkapı Şehir Mezarlığı' nm arkasındadır. Geniş bir bahçe içinde yer alan türbe, büyük bir odadan oluşmaktadır. Genelde sağlık sorunları için gelen ziyaretçiler, burada yedi gece kalmaktadırlar. Adak olarak en fazla kurban kesilip yemekli mevlit okutulmakta ve günlük yakılmaktadır. (K20)

7- SÜLEYMAN EFENDİ ZİYARETİ
Ziyaret Adana'nın Karataş İlçesi çıkışmdadır. Derme çatma iki odadan oluşan ziyaretin bir odasında iki sanduka bulunmaktadır. Bu odanın bir köşesinden bulanık bir su kaynamakta, bu suyun boğaz ağrısına iyi geldiğine inanılmaktadır. Odanın bir başka köşesinde yer alan büyük bir taş parçasının da sırt ağrısına iyi geldiğine inanılmaktadır. Yedi yıl önce Süleyman Efendi'nin evinde kendisine garip gelen olayların olması sonucu, evin bir odasında ziyaret oluşturulmuştur.
Yeni bir ziyaret olmasına rağmen, hafta sonları kalabalık bir ziyaretçi akını olmaktadır. Sağlık sorunları nedeniyle gelen ziyaretçiler, iyileştiklerinde ziyarette kurban kesmekte, günlük yakmakta ve ziyarette yaşayan Süleyman Efendi ve ailesine para yardımında bulunmaktadırlar.

8- DURHASAN DEDE ZİYARETİ
Ziyaret Adana'nm Ceyhan İlçesi'nin, ziyaretin kendi adıyla anılan Durhasan Dede Köyü'ndedir. Görkemli türbe, etrafı duvarla örülmüş geniş bir avlunun ortasındadır. Türbenin ortasında yer alan sanduka oldukça büyüktür. Sandukanın ayak ucunda el girebilecek bir açıklık bulunup, hasta olup iyileşmek isteyenler buradan toprak almaktadırlar.
Haftanın her günü ziyaretçisi olan türbede, en kalabalık gün Cuma ve Pazar günüdür. Her türlü sıkıntı için ama daha çok sağlık sorunlarından kurtulmak için gelen ziyaretçiler, adak olarak kurban kesmekte, mum yakmakta, mevlit okutmaktadırlar. (K3,K 14 )

B- ÇOCUĞU OLMAYAN AİLELERİN ÇOCUK İSTEĞİYLE, GİTTİKLERİ ZİYARETLER
l- ÇOBAN DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm Adnan Menderes Bulvan'nın sonunda bir tepe üzerindedir. İki odadan oluşan türbenin bir odasında Çoban Dede'nin sandukası bulunmaktadır. Diğer oda ise, ziyaretçilerin namaz kılması için ayrılmıştır. Avlusundaki ağaçlara bez ve ip bağlanmıştır. Türbenin ulaşım kolaylığı nedeniyle, haftanın her günü ziyaretçisi olmakla birlikte, Perşembe ve Cuma günü ziyaretçi sayısında artma olmaktadır.

Daha çok işe girmek, evlenmek, çocuk sahibi olmak gibi dileklerle gelen ziyaretçiler, adak olarak ziyaretin bakım ve onarımından, kurban kesmeye kadar değişik adaklar yapmaktadırlar. (K4, K5, K2 )

2- DERVİŞ HOCA ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm Karşıyaka Semti'nde Kanara yakınında set üzerindedir. Geniş bir bahçe içinde yer alan ziyaretin türbesi tek bir odadan oluşmaktadır. Sandukanın bulunduğu odanın duvarlarına, adakla doğan çocukların saçlarından kesilmiş adak saçları asılmıştır. ; Ziyarette çok sık yemekli mevlit okutulmakta,haftamn her günü özellikle çocuğu olmayan aileler tarafından ziyaret edilmektedir. (Ki2, K13, K14)

3- ŞEYH ABDÜRREZZAK DEDE ZİYARETİ ,
(BULAMAÇ DEDE)
Yörede, Bulamaç Dede olarak bilinen, Şeyh Abdürrezzak Dede'nin türbesi, Adana'nın Ceyhan İlçesi'ne bağlı İsmailiye Köyü'ndedir. Türbe sandukanın bulunduğu bir odadan oluşmuştur. Odanın ortasına gerili ipin üzerinde bebek patikleri ve saç örgüleri asılmıştır. Haftanın her günü, çeşitli sorunlar yüzünden türbeye ziyaretçiler gelmektedir. Adak olarak kurban kesildiği gibi mum ve günlük de yakılmaktadır. (K 21 )

4- HASAN - NUH DEDE ZİYARETİ
Hasan ve Nuh Dede kardeşlerin ziyareti, Adana'mn Dağlıoğlu Mahallesi'nde, Bahçelievler Caddesi üzerindedir. Bahçe içinde yan yana bulunan iki mezardan oluşan ziyarette mezarların başında 300-400 yıllık olduğu söylenen bir ağaç bulunmaktadır. Bu ağacın üzerinde baht açmak amaçlı kilitler kesili saç parçalan, beşik ve patikler çakılıdır. Kısmet açtırmak, çocuk sahibi olmak ve işe girebilmek amacıyla gelen ziyaretçiler, Cuma gününü tercih etmektedirler. Kurban kesmek, mevlit okutmak, mum ve günlük yakmak en sık yapılan adaklardır. (KiO )

5- HURMALI DEDE ZİYARETİ
Ziyaret Adana'nın Eskibey Mahallesi'ndedir. Türbe ulu bir hurma ağacının altında bulunan tek bir odadan oluşmuştur. Türbenin iki penceresi vardır. Bu pencerelerin demirlerine bağlı iplerde beşikler, patikler asılıdır. Perşembe ve Cuma günü gelen ziyaretçiler, genellikle çocuk sahibi olmak ve kısmet açtırmak için türbede dua etmektedirler. Adak olarak kurban kesmenin yanında en fazla günlük ve mum yakılmaktadır. (K 10)

6- MUTLU DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Karataş İlçesi'ndedir. Ziyaret, içinde üç sandukanın yer aldığı bir türbeden oluşmaktadır. Bu sandukalardan, kuzeyde olanın Mutlu Dede'ye, diğer ikisinin de Karataş'ın kurucusu Molla Mahmut ve oğluna ait olduğuna inanılmaktadır. Türbenin iç duvarlarında kesik saçlar asılıdır. Daha çok çocuğu olmayan ailelerin Pazar günü ziyarete geldiği türbede, adak olarak kurban kesilmekte ve günlük yakılmaktadır. (K26 )

7-SAIT DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın İsmailiye Köyü'nde, köyün mezarlığının arkasındadır. Türbenin yalnızca geniş bir odası bulunmaktadır. Bu odanın ortasında sanduka, sandukanın yanında da günlük yakılan kaplar bulunmaktadır. Ziyarete genellikle çocuğu olmayan kadınlar ile felçli hastalar gelmektedir. Daha çok Cuma günü gelen ziyaretçiler, adak olarak yiyecek dağıtmakta, günlük ve mum yakmakta, kurban kesmektedirler. (K21)

C-ÇEŞİTLİ SIKINTILARLARDAN KURTULMAK İÇİN GİDİLEN ZİYARETLER

l- YEDİ KARDEŞLER ZİYARETİ II
Ziyaret, Adana'nın Karataş İlçesi'nin Küçükkarataş Köyü'ndedir. Ziyaret, bir avlu içinde kireçle boyalı yedi tane mezardan oluşmaktadır. Ziyaretin her türlü sıkıntıya çare bulacağına inanıldığından çok çeşitli nedenlerle,özellikle Pazar günleri ziyaretçiler gelmektedir. Ziyarette yapılan adaklar, ziyaretçinin dileğine göre değişmektedir. En sık yapılan adak ise mum ve günlük yakmaktır.(K27) <!:)<; j
2- HZ. HIDIR ZİYARETİ II
Ziyaret, Adana'nın Seyhan Mahallesi'nde, bahçe içinde üstü çinkoyla kaplı küçük bir kulübe şeklindedir. Türbenin ortasına konulmuş iki sandukanın birisi Hz. Hıdır'ın, diğeri de onu ziyarete gelecek arkadaşı için hazırlanmıştır. Sapa yerde, bilinen bir ziyaret olmadığı için, ziyaretçisi azdır. En sık yapılan adak günlük yakmaktır. (K 18 )

3- HZ. HIDIR ZİYARETİ III
Ziyaret, Adana'nın Seyhan Mahallesi'ndedir. Türbe, rüyada nur inmesinin görülmesi sonucu 1978 yılında yaptırılmıştır. Bir tek odadan oluşan türbe, rüyasında görüp türbeyi yaptıran kişinin evinin avlusunda yer almaktadır. Çeşitli sıkıntılarından kurtulmak için gelen ziyaretçiler, adak olarak günlük yakmaktadırlar. (K 17 )

4-CAFFER-EL TAYYAR ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'ya 25 km. uzaklıktaki Kayışlı Köyü ile Karayusuflu Köyü arasındaki yol üzerindedir. Geniş bir bahçenin içinde yer alan türbede sandukanın bulunduğu oda ile, namaz kılmak için ayrılmış odalar ve yemek yapmak için kullanılan oda bulunmaktadır. Adına ziyaret yaptırılan veli daha çok ziyaretçilerin rüyalarında görünerek onları ziyarete çağırmaktadır. Bu nedenle ve çeşitli sıkıntılardan kurtulmak için gelen ziyaretçiler, ziyaretin ihtiyacına göre adaklarını gerçekleştirmektedirler. (K 12)

5- AĞCA BABA ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Kozan İlçesi'nin Hacıuşağı Mahallesi'ndedir. Eski bir yapı olan türbe, tek bir odadan oluşmaktadır. Sanduka, odanın ortasındadır. Her türlü sıkıntılarından kurtulmak için gelen ziyaretçiler Perşembe gününü tercih etmekte, adak olarak ise genellikle kurban kesip, mum yakmaktadırlar. (K22)

6- GAFFUR BABA ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Karataş İlçesi yolu üzerinde, Doğankent Nahiyesi'nin çıkışında yer almaktadır. Türbe bahçe içinde, tek bir odadan oluşmaktadır. Türbenin içine gerili ipin üzerinde patik, saç, seccadeler asılıdır. Bugün torunları hayatta olup, Gaffur Baba'nın mezarı yakın zamanlarda ziyaret olmuştur. Türbenin her gün ziyaretçisi olurken, özellikle "Aşure Ayı" döneminde türbe dolup taşmaktadır. Adak olarak, ziyarette mevlit okutulmakta, kurban kesilmekte ve mum yakılmaktadır. K(23 )

7- SADIK SULTAN ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Karataş İlçesi yolunda, Solaklı Köyü'ne 2 km. uzaklıktadır. Geniş bir bahçe içinde yer alan türbe tek bir odadan oluşmaktadır. Sanduka türbenin ortasında yer almaktadır. Odanın ortasına asılı ipte, çocuk saçları, patikler, hastalıktan kurtulmuş kişilerin elbiseleri asılıdır. Cuma ve Pazar gününü tercih eden ziyaretçiler, burada her türlü sıkıntıdan kurtulmak için dua etmektedirler. Adak olarak ziyaretçiler mevlüt okutmakta, kurban kesmekte, mum ve günlük yakmaktadırlar. (K24, K2 )

8- ZİLLİ DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Cemalpaşa Semti'nde Çevre Yolu girişindedir. Ziyaret, ismini orada yattığına inanılan velinin, yaşadığı dönemde ilahi okurken çaldığı zilden almaktadır. Gül bahçesinin içinde yer alan türbenin ortasında sanduka bulunmaktadır. Günümüzde çeşitli sıkıntılardan kurtulmaya gelen ziyaretçilerin sayısında azalma görülmektedir. Ziyarette adak olarak en fazla mum yakılmaktadır. (K25 )

9- ALİ DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm ziyaretin adını taşıyan Ali Dede Mahallesi'nde, Ali Dede Camisi'nin içinde yer almaktadır. Etrafı bir metre duvarla çevrili, mezar şeklinde olan ziyaretin üzerinde çiçek ekilidir. Mahalle ortasında ve cami içinde olduğu için her an ziyaretçisi olan ziyarete çeşitli sıkıntılardan kurtulmak isteyen kişiler gelmektedir. En sık yapılan adak ise mum yakılmasıdır.(K2)

10- KARATAŞ DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm Ceyhan İlçesi'ne bağlı Havraniye Bucağı'nda, Havraniye Camisi'nin arkasındadır. İsmi sadece yöre sakinleri tarafından bilinen ziyaret, harap bir odadan oluşmaktadır. Daha çok ailevi geçimsizlikten kurtulmak için gelen ziyaretçiler, cuma günü gelerek adak olarak horoz kesip, fakirlere dağıtmaktadırlar.(K28)

11- BOĞA DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm Ceyhan İlçesi'ne bağlı Misis Kasabası'nin Dedeler Köyü'ndedir. Ziyaret tek bir mezardan oluşmakta ve yalnızca çevre köyler tarafından tanınmaktadır. Ziyaretçiler, yağmur yağmadığı zamanlarda ziyarete gelerek, yağmur yağması için burada dua etmektedirler. Bu ziyaret ediş, dualar okunarak mezarın etrafının yedi kez dönülmesiyle törensel bir mahiyettedir. Yağmur yağdığında da Kur'an okunarak, ziyaretçilerin yanlarında götürdükleri boğa yedi kez mezann etrafını dolandırılarak kurban edilmektedir. (K28 )

D- DİĞER ZİYARETLER

l- ŞIHMUS DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nm Tepebağ Mahallesi'ndedir. Yan yana iki mezardan oluşan ziyaret, bir evin arka tarafındadır. Oldukça bakımsız olan ziyarette, iki mezarın arasında yaşlı bir incir ağacı bulunmaktadır. Çok az ziyaretçisi olan bu ziyarette adak olarak incirin altında mum yakılmaktadır.(K27 )

2- BULUT DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Ali Dede Mahallesi'nde, Ayakkabıcılar Çarşısı'ndadır. Küçük bir avlunun içinde bakımsız tek bir odadan oluşan ziyaretin, ziyaretçi sayısı yok denecek kadar azdır. Avluda bulunan küçük bir ağacın üstüne adak bezleri bağlanmakta, dileği olanlar, ağacın altında mum yakmaktadırlar.(K29 )

3-ARPACI DEDE ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Ali Dede Mahallesi'nde Ayakkabıcılar Çarşısı arkasındadır. Sokağın üstünde etrafı kafes biçiminde demirle çevrili mezardan oluşan ziyaret, unutulmaya yüz tutmuştur. Mahalle sakinlerinin dışında çok az ziyaretçisi olan ziyarette, genellikle adak olarak mum yakılmaktadır. (K 13, Ki 4 ) .

4- SULTAN HABİBİNNACAR ZİYARETİ
Ziyaret, Adana'nın Yeşilyuva Mahallesi'nde, Doğumevi'nin batı duvarındadır. Ziyaretin türbesi ya da belli bir mezarı yoktur. Ziyaretin, mezarının Doğumevi'nin batı duvarı ile duvarın hemen yanındaki portakal ağacının altında olduğuna inanıldığından, duvann bu kısmında üstüne mum dikilebilecek oyuklar açılıp, ziyaret bugünkü görünümüne getirilmiştir. Türbenin olmaması ve çok tanınmamasından dolayı, çok fazla ziyaretçisi yoktur. Sayısı az olan ziyaretçiler de adak olarak mum yakmaktadırlar.(K i 9, K12)
SONUÇ
Adana yöresi, coğrafi konumu ve sahip olduğu doğal zenginlikler nedeniyle binlerce yıldır yerleşim yeri olarak kullanılmaktadır. Uzun bir tarihi geçmişe sahip olan yöre en son Türklerin gelmesiyle kültürel yönden bugünkü görünümünü kazanmıştır. İslâmiyet'le birlikte, eski inanç izlerini de yaşam biçimine yansıtan Türkler, bu kültürel birikimin içinde yer alan yatır-ziyaret kavramını da yörenin kültürel yapısıyla birleştirip, zengin bir inanç biçimi ortaya koymaktadır. Eski inançlarda yer alan tütsüleyip duman çıkartarak kötü güçleri kovmak olayı, günlük ya da yöresel söyleyişle "bahur" yakılarak günümüzde halâ devam etmektedir. Aynı şekilde ağaç kültünün devamı olarak da ziyaretlerdeki ağaçlara bez, ip, küçük beşik bağlanmasını görmekteyiz. Kurban kesmek, Kur'an okumak ya da okutmak mevlit okutmak da İslâmi inanç biçiminin etkisi olarak günümüzde kendisini göstermektedir.

Toplum, inanç sisteminin içinde yer alan veli kültünü kendi oluşturmakta ve genişletmektedir. Kültün oluşup menkıbelerle genişlemesinin nedeni:
1-Velinin, olağanüstü güçlere sahip olmasından dolayı toplum tarafından korkuyla karışık saygıyla yaklaşılması
2-Velinin, olağanüstü güçlerinden yararlanılarak kötülüklerin yok edilip, iyilerin korunmasının istenmesi
3-Velinin, Tanrı dostu olduğu düşünüldüğü için öbür dünyada da yardımcı olmasının istenmesidir. (3)

Adana'daki ziyaretlerin çoğu, nur indiğinin görülmesi sonucu türbe haline getirilmiştir. Bu nurun, her zaman bir büyük Müslüman din adamının kutsal ışık şeklinde görülmesi olduğuna inanılır. Yaşamı boyunca Adana'ya hiç gelmemiş birisinin nur inerek türbesinin yapılması, halkın o kişiyi yöresinde de görmek, onun dinsel etkisini, kerametlerini yöresinde de yaşamak istemesindendir.

Ziyarete gitme geleneğinin halâ canlılığını koruyarak varlığını sürdürmesinin nedenleri de, kişinin her zaman kendinden yüce bir güce ihtiyaç hissedip, zor anlarında onu yanında hissetmek ihtiyacındandır. Bu türbelerde yatan ya da yattığı farz edilen kişilerin dinî inançları, kerametleri, Tanrıyla dostlukları söylenen efsanelere göre kanıtlandığı için bu kişilerin yüzü suyu hürmetine Tanrı'dan yardım istenmektedir. Bir başka neden ise İslâmiyet'te dini yerlerin, din büyüklerinin ziyaret edilmesinin sevap kazandıracağı inanandandır, Genelde insanlar, iki düşünceyi birleştirerek türbeleri ziyaret etmektedirler. Neden ne olursa olsun, yaptığımız araştırmalar göstermektedir ki Adana yöresi yatır, türbe, ziyaret inancını yaşatmakta bunu geleneğin ve dinin çakıştığı noktaya koyarak geleneksel bir dinî davranış şeklinde uygulamaktadır.

3- Ahmet Yaşar OCAK -Türk Halk İnançlarında Evliya Menkıbeleri-Başbakanlık B asım evi, Ankara 1984, s.5

KAYNAK KİŞİLER
Ki-Hüseyin Ökmen,36, ilkokul mezunu, Misis-Adana
K2- Atiye Çeken, 72, öğrenim görmemiş, Adana
K3- Şadiye Tarak, 75, öğrenim görmemiş, Adana
K4- Nezihe Koparan, 45, ilkokul mezunu, Adana
K5- Cabbar Güray, 24, lise mezunu, Adana
K6- Refika Şimşek, 60, öğrenim görmemiş, Adana
K7- Ali Doğan, 53, öğrenim görmemiş, Adana
K8-Hüseyin Özezen, 32, üniversite mezunu
K9- Refika Şenyürek, 60, öğrenim görmemiş, Adana
Ki O- Mehmet Özezen, 60, lise mezunu, Adana
Ki l- Cevher Cömertbay, 65, öğrenim görmemiş, Adana
Ki2- Fatma Ketre, 55, ilkokul mezunu, Adana
Ki3- Mehtap Bakıner, 27, lise mezunu, Adana
K14- Sıdıka Binen, 27, üniversite mezunu, Adana
Ki 5- Zeynep Yelli, 60, öğrenim görmemiş, Adana
Ki6- Kamurân Gökyıldız, 39, lise mezunu, Adana
Ki7- Muazzez Nar, 57, öğrenim görmemiş, Adana
Ki8- Katibe Nar, 27, üniversite mezunu, Adana
K19- Emine Tezcan, 60, öğrenim görmemiş, Adana
K20- Abdüllatif Kelleci, 45, ilkokul mezunu, Adana
K21- Necmiye Eleftoz, 45, öğrenim görmemiş, Adana
K22- Arife Doğan, 40, öğrenim görmemiş, Adana-Kozan
K23- Emine Erkul, 32, lise mezunu, Adana
K24- Fatma Buyankara, 17, ortaokul mezunu, Adana
K25- Ayşe Ökmen, 53, öğrenim görmemiş, Adana
K26- Berrin Gerdan, 29, üniversite mezunu, Adana
K27- Elif Çağımlar, 50, lise mezunu, Adana
K28- Bülent Arı, 29, üniversite mezunu, Adana
K29- Ayşe Birgölge, 47, üniversite mezunu, Adana
K30- Veysel Erdem Bozdoğangil, 57, üniversite mezunu, Adana