| 17 Kasım 1922 tarihli resmî bir telgrafın ilk cümlesi
şuydu : "Vahdettin Efendi bu gece saraydan ayrılmıştır. "
Bu telgrafın bir iki cümlesini daha 18 Kasım 1922 gününe ait Meclis
tutanaklarında okumuşsunuzdur. Fakat telgrafın aslında, bu ayrılışa
kimlerin yardım etmiş olabileceğinden, kutsal emanetlerin nasıl korunacağından
ve daha başka hususlardan bahseden alt tarafı da vardır.
Aynı gün Meclis'te okunmuş bir mektup suretiyle ona ekli -ajans-
larla yayınlanmış bir bildiri suretini de zabıtlardan bir daha okuyalım
:
17.11.l922
Mektup Sureti
Bir nüshasını ilişik olarak sunduğum resmi bildiride açıklandığı
gibi, Zâtışâhâne, İngiltere'nin koruyuculuğuna sığınarak bir İngiliz
harp gemisiyle İstanbul'dan ayrılmıştır....
İmza : Harrington
Mektuba Ekli Bildiri Sureti
Resmen bildirilir ki, Zâtışâhâne, bugünkü durum karşısında hürriyet
ve hayatını tehlikede gördüğünden, bütün Müslümanların halifesi
sıfatıyla İngiliz himayesini ve aynı zamanda İstanbul'dan başka
bir yere götürülmesini istemiştir. Zâtışâhâne'nin isteği bu sabah
yerine getirilmiştir. Türkiye'deki İngiliz Kuvvetleri'nin Başkomutanı
General Sir Charles Harrington, (Sör Çarlz Harrington) Zâtışâhâne'yi
almaya giderek bir İngiliz harp gemisine kadar kendisine eşlik etmiş
ve Zâtışâhâne, vapurda Akdeniz Filosu Genel Komutanı AmiralSir De
Brook (Sör Bruk) tarafından karşılanmıştır. İngiliz Fevkalâde KomiserVekili
Sir Newill Henderson, Zâtışâhâne'yi gemide ziyaret ederekKral Beşinci
George' a bildirilmek üzere arzularını sormuştur.
General Harrington'un Ulviye Sultan adındabir hanıma gönderdiği
Fransızca bir mektup da vardır. Bu mektup, hiçbir karşılık verilmemiş
olduğu notuyla Refet Paşa' ya gönderilmiş.O da, 25 Kasım 1922 tarihinde
bize bir suretini göndermişti. Fransızca mektubun bize gönderilen
Türkçe sureti şudur :
Sultan Hanımefendi Hazretleri,
Şu sıralarda Malta'ya yaklaşmakta olan Padişah Hazretleri'nden,
ailesinindurumu hakkında bilgi rica eden bir telsiz aldım. Bu konuda,
geçen CumartesiYıldız'dan bilgi almış ve Kadınefendi Hazretleri'nin
sağlık ve neş'elerinin yerindeolduğunu öğrenmiş ve derhal Zâtışâhâne'ye
arz etmiştim. Eğer Padişah Hazretleri'nin aileleri hakkında yeni
bilgiler lûtfederseniz, onu da derhal Zâtışâhâne'yesunmakla mutluluk
duyarım. Zâtışâhâne'nin içinde bulundukları güçlükler dolayısıyla,
en samimî dileklerimi Kadınefendi Hazretleri'ne ve pek muhterem
ailelerine sunmama izin vermenizi ve en derin saygı ve tazimlerimin
kabulünü rica edcrim.
İmza : Harrington
Efendiler, bu son mektup, üzerinde durulmaya değer nitelikte değildir.
Bundan başka, General Harrington' un, İstanbul'daki askerî memurumuza
yazdığı mektup ile ekinde yazılanlar üzerinde görüş belirtmeyi de
gereksiz bulurum.
|